مطالعۀ تطبیقی نگاره‌های فتح خیبر توسط حضرت علی (ع) در دو نسخۀ فالنامۀ دورۀ صفوی و نقاشی‌های محمد مدبر و حسین همدانی

بیان مسئله: فتح خیبر یکی از وقایع مهم تاریخی جهان اسلام است که در دوره‌های مختلفی از تاریخ هنر ایران اسلامی مورد توجه هنرمندان و نگارگران قرار گرفته است. این واقعه بیش از پیش در میان اهل تشیع اهمیت ویژه‌ای دارد زیرا در جریان این اتفاق، قلعه یهودیان توسط حضرت علی ‌(ع) فتح شده است. پژوهش حاضر از حیث اهمیت واقعه فتح خیبر و جایگاه مهم حضرت امیر مومنان (ع) دارای اهمیت و ضرورت است، به ویژه این‌که هدف از این پژوهش شناخت سیر تغییر و تحولات مصورسازی این واقعه در دوره صفوی و معاصر، است.هدف پژوهش: تحقیق حاضر در پی آن است که بداند نگارگران و نقاشان در نگاره‌های مربوط به واقعه فتح خیبر در دو نسخه فالنامه‌ دوره صفوی و نقاشی‌های محمد مدبر و حسین همدانی، این واقعه را چگونه بازنمایی کرده‎اند و در دوره‌های تاریخی صفویه و معاصر، چه تغییراتی در مصورکردن واقعه فتح خیبر مشاهده می‌شود. از طرف دیگر این پژوهش علل تغییرات و تمایزات در نوع بازنمایی واقعه فتح خیبر را در نگاره‌های فالنامه‌های صفوی و آثار نقاشی قهوه‌خانه‌ای را بررسی می‌کند.روش پژوهش: در این پژوهش اطلاعات کتابخانه‌ای و اسنادی و تصویری به شیوه‌ توصیفی تحلیلی با رویکرد تطبیقی بررسی و موضوع فتح خیبر توسط حضرت امیرمومنان (ع) در دو نگاره از دو نسخه فالنامه صفوی و دو نمونه نقاشی از آثار هنرمندان معاصر شامل آثار محمد مدبر و حسین همدانی مورد تحلیل و تطبیق قرار گرفته است.نتیجه‌گیری: نتایج پژوهش نشان می‌دهد در مصورسازی واقعه فتح خیبر، میزان پایبندی به روایات در نگاره‌های دو نسخه فالنامه صفوی بسیار بیشتر از نقاشی‌های قهوه‌خانه‌ای یعنی آثار محمد مدبر و حسین همدانی است و در دوره صفوی، وجه اعجازگونه عمل حضرت علی (ع) اهمیت بیشتری نسبت به دوره معاصر داشته است.

A Comparative Study of the Drawings of the Conquest of Khaybar by Imam Ali (AS) in Two Manuscripts of Falnama in the Safavid Period and Paintings By Mohammad Modabber and Hossein Hamedani

Problem statement: The conquest of Khaybar is one of the most important historical events in the Islamic world, which has attracted the attention of artists and painters in different periods of the history of Islamic Iranian art. This event is very important to the Shiites because the Jewish castle was conquered by Imam Ali (AS)  during this event. The necessity of this study lies in the importance of the conquest of Khaybar, the significant position of Hazrat Amir Momenan(AS).Research objective: The purpose of this study which is understanding the changes and illustrations of this event in the Safavid and contemporary periods. The present study seeks to answer these questions: How did the painters in the paintings related to the conquest of Khaybar in the two Manuscripts of the Safavid period’s Falnama and the paintings of Mohammad Modaber and Hossein Hamedani represent this event? In the  Safavid and contemporary historical periods, what changes can be seen in depicting the event of the conquest of Khaybar? and In what cases should the causes of changes and differences in the type of representation of the Khaybar event of the conquest of Khaybar be sought in the drawings of  Falnama in the Safavid period and the works of coffee house paintings?Research method: In this research, library, documentary, and visual data were analyzed in a descriptiveanalytical manner using a comparative approach and the subject of the conquest of Khaybar by Hazrat Amir Mo’menan(AS) in two drawings of two Manuscripts of Safavid’s Falnama and two samples of paintings by contemporary artists including Mohammad Modabber and Hussein Hamedani were compared and analyzed.Conclustion: The results show that in illustrating the event of the conquest of Khaybar, the degree of adherence to the narrations in the drawings of the two Manuscripts of Safavid’s Falnama is much higher than the coffee house paintings of Mohammad Modabber and Hossein Hamedani, and in the Safavid period, the miraculous aspect of Imam Ali’s(AS) action was more important than the contemporary period.