بررسی ویژگی‌ها و شیوه‌های به‌کارگیری تزئین تنگ‌بری در آثار معماری ایران صفوی و هند گورکانی

بیان مسئله: تنگ‌بری یکی از عناصر وابسته به معماری در ایران عصر صفوی و هند گورکانی است. روابط فرهنگی و سیاسی صفویان و گورکانیان نقش بسزایی در تعامل و نفوذ هنر بین دو کشور داشته است، به‌طوری که بسیاری از هنرها از جمله هنر تزئینی «تنگ‌بری» که در هند با نام «چینی‌خانه» شناخته می‌شود، بر اثر همین تبادلات رونق یافته است. بر این اساس انجام مطالعه‌ تطبیقی جهت بررسی این آثار به لحاظ ویژگی‌های شکلی و کاربرد آن در فضاسازی معماری ایران دوره‌ صفوی و هند دوره‌ گورکانی، مسئله‌ اصلی این پژوهش است. این پژوهش با بررسی ویژگی‌های فرمی، نقوش و تکنیک‌های اجرای تنگ‌بری، نگرش متفاوت هنرمندان در شیوه‌های به‌کارگیری این تزئین در بناهای دو سرزمین را مشخص می‌کند.هدف پژوهش: بررسی تاثیر مراودات فرهنگی ایران دوره‌ صفوی و هند دوره‌ گورکانی بر روند تحول عنصر تنگ‌بری، شناخت ویژگی‌های شکلی و چگونگی به‌کارگیری این تزئین در بناهای دو کشور از اهداف اصلی پژوهش است. هدف ثانویه‌ پژوهش استفاده از دانش به‌دست‌آمده از موضوع در طراحی زیورآلات و صنایع‌دستی است که البته در این مقاله به این موضوع پرداخته نشده است.    روش پژوهش: پژوهش حاضر بر اساس تحلیل یافته‌های تاریخی و توصیف نقوش بر مبنای دانش نظری و بصری شکل گرفته است و شیوه‌های گردآوری اطلاعات شامل پیمایش میدانی بناها، مطالعه‌ منابع داخلی و خارجی معتبر و کسب اطلاع از اشخاص صاحب‌نظر است.نتیجه‌گیری: این بررسی نشان می‌دهد عنصر تزئینی چینی‌خانه تحت تاثیر تنگ‌بری‌های ایران و طی روابط فرهنگی ایران و هند در دوره‌ صفوی وارد هنر هندوستان شده است و به لحاظ گونه‌شناسی، به سه فرم کلیِ «محرابی»، «ظرفی» و «کتیبه‌ای» در تزئینات تنگ‌بری هر دو دوره‌ صفوی و گورکانی قابل دسته‌بندی است. تکنیک‌ها و مصالح به‌کاررفته در نمونه‌های ایرانی و هندی دارای تفاوت‌هایی با یکدیگر بوده لیکن به‌صورت کلی تنگ‌بری‌های ایرانی با تنوع شکلی بیشتر، در فضاسازی داخلی کاربرد داشته‌اند. در مقابل نمونه‌های موجود در هند از تنوع در تکنیک‌های ساخت برخوردار بوده و بیشتر در نماسازی سطوح خارجی مورد استفاده قرار گرفته‌اند.

The Investigation of Features and Methods of Using “Tongborie” Decoration in Architectural Works of Safavid Iran and Mughal India

Problem statement: “Tongborie” is one of the dependent elements of architecture in the Safavid Iran and Mughal India eras. Safavids and Mughals cultural and political relations have had a significant role in art influence between two countries so that many arts including Tongborie decorative art which is known as “Chinikhana” in India has gained popularity because of these relations. The main statement of this study is investigating these works in terms of form and application in the architecture of the Safavid Iran and Mughal India eras. This study determines different attitudes of artists in the application of these patterns in the monuments of two lands by investigating form features, patterns, and Tongborie application techniques.Research objective: The main objective of this study is to investigate how cultural relations between Safavid  Iran and Mughal India influence the evolution of Tongborie objects, the recognition of form features, and the use of these designs in monuments of two countries. The secondary aim is to use of resulted knowledge in designing jewelry and handcrafts which has not been addressed in this article.Research method: The present study has been based on historical findings analysis and description of patterns based on theoretical and visual knowledge and data collection methods including a field survey of monuments, study of internal and external creditable sources, and obtaining knowledge from experts.Conclusion: This study shows that the decorative element of Chinikhana has entered Indian art under influence of Iran Tongbories and can be categorized into three general forms “Altar”, “Container”, and “Epigraph” Techniques and materials used in Iranian and Indian models have had differences. Iranian Tongbories have been used in interiors with more variety of forms. In contrast, extent models in India have had a variety in mason techniques and have often been used in the landscaping of external surfaces.