مطالعۀ نقش مایۀ اژدها بر کاشی‌های زرین‌فام با تاکید بر نمادشناسی و پیشینۀ تاریخی

بیان مسئله: کاشی‌کاری به عنوان یکی از شاخص‌ترین عناصر تزیینی در معماری اسلامیایرانی، در بسیاری از بناهای اسلامی مشاهده می‌شود. برخی از نقوش کاشی‌ها همچون نقش اژدها، به عنوان یکی از نقوش تکرارشونده در هنر ایران و سایر ملل همچون چین به چشم می‌خورد.حال این سوال مطرح می‌شود که چه شباهت‌ها و تفاوت‌هایی از نظر قالب و محتوا بین نقش اژدها در کاشی‌های بناهای ایران و نقش اژدها در هنر چین وجود دارد؟ برای پاسخ به این سوال، کاشی‌های دو بنای امام‌زاده علی بن جعفر (ع) و امام‌زاده اسماعیل (ع) در قم مورد بررسی قرار گرفته‌اند.هدف پژوهش: این پژوهش با تطبیق نقش اژدها در فرهنگ‌های باستانی ایران و چین به شباهت‌ها و تفاوت‌ها از نظر قالب، محتوا و بار معنایی بین نقش اژدها در کاشی‌های ایران و هنر چین در دوره‌ ایلخانی پرداخته تا این فرضیه مورد پژوهش قرار گیرد که نقش اژدها، در دوره‌ ایلخانی و پس از آشنایی با فرهنگ و هنر چین، بر خلاف دوره‌های قبلی در ایران، بار معنایی مثبت پیدا کرده و با هدف خیر در بناهای مذهبی و کاخ‌ها مورد استفاده قرار گرفته است.روش تحقیق: روش تحقیق این پژوهش، توصیفی-تحلیلی است و از منابع کتابخانه‌ای، اسنادی و میدانی جهت جمع‌آوری اطلاعات استفاده شده است.نتیجه‌گیری: در نهایت فرضیه این پژوهش اثبات و نتیجه گیری شد که نقش اژدها در کاشی‌های زرین‌فام دوره ایلخانی، برخلاف ویژگی‌های شر و منفی اژدها در ادبیات و هنر ایران در دوره‌های قبل بوده و متاثر از فرهنگ چین، با مفهوم مثبت و بار معنایی خیر آن شکل گرفته است.

A Study of Dragon Motifs on Golden Tiles Through Symbolism and Historical Background

Problem StatementThis descriptiveanalytical study investigates the dragon motives in architectural decorations in the buildings of Imamzadeh Ali Ibn Ja’far (PBUH), Imamzadeh Ismail (PBUH) of Qom and Takhte Soleiman of Takap Palace built in Ilkhanid period. Research ObjectivesProblem statement: Tiling as one of the most prominent decorative elements in IslamicIranian architecture is seen in many Islamic buildings. Some tile designs, such as the dragon pattern, are seen as one of the recurring patterns in the art of Iran and other nations such as China.Now the question arises what are the similarities and differences in terms of format and content between the role of the dragon in the tiles of Iranian buildings and the role of the dragon in Chinese art? To answer this question, the tiles of the two buildings of Imamzadeh Ali Ibn Jafar (AS) and Imamzadeh Ismail (AS) in Qom have been examined.Research objective: For this purpose, the dragon motifs in the ancient cultures of Iran and China were compared; the similarities and differences between the dragon motifs on Ilkhanid tiling in Iran and dragon motifs in Chinese art were studied in terms of form, content, and meaning. Therefore, the authors were able to investigate the hypothesis of research stating that the dragon motif in the Ilkhanid period, unlike previous periods in Iran, has found a positive meaning and has been used for religious purposes in religious buildings and palaces after getting acquainted with Chinese culture and art. Research method: The research method of this article is descriptiveanalytical and library, documentary, and field sources have been used to collect information.Conclusion: Finally, the hypothesis of this research was approved and it was concluded that despite the negative and evil characteristics of dragon motifs in Iranian literature and art in previous periods, the dragon motifs on the golden tiles of the Ilkhanid period were influenced by Chinese culture and found a positive meaning and a good concept.