جایگاه روددره‌های تهران به عنوان مهمترین لبه‌های طبیعی شهر در سند بالادستی (طرح جامع) شهر

بیان مسئله: ارتباط مستقیم شهر و طبیعت منجر به ظهور لبه‌هایی طبیعی در شهر می‌شود. مسئله‌ این پژوهش، با مطالعه‌ سند بالادستی مدیریتی شهر تهران، یافتن جایگاه روددره‌های شهر تهران به ‌عنوان مهم‌ترین لبه‌های طبیعی در این شهر است. این مطالعه و نقد وضع موجود با رجوع به مطالعات انجام‌شده درباره‌ این لبه‌ها در حوزه‌ منظر صورت گرفته است. همچنین با نگاهی به اسنادی که به‌نحوی حضور لبه‌هایی طبیعی در آنها موضوعیت داشته‌اند، سعی در مطالعه‌ نوع نگاه آن اسناد به این عناصر منظر شهری داشته است.هدف پژوهش: این مطالعه با درنظرگرفتن این مواضع به ‌عنوان لبه‌های طبیعی به دنبال شناخت و بررسی جایگاه آنها در اسناد و ضوابط شهری تهران است.روش پژوهش: این پژوهش با روش کیفی و تحلیل محتوای اسناد به‌دست‌آمده به روش مطالعات کتابخانه‌ای انجام ‌شده است. این مطالعات در حوزه‌ مبانی نظری، اسناد و نمونه طرح‌های خارجی صورت گرفته است.نتیجه‌گیری: در سطح کلان مقایسه‌ نگاه موجود به روددره‌های شهر تهران به ‌عنوان مهم‌ترین لبه‌های طبیعی در شهر با مبانی علم منظر و همچنین بررسی نمونه‌هایی از لبه‌های شهری در اسناد توسعه‌ای در مقیاس‌های مختلف بیانگر عدم توجه به ابعاد فرهنگی یا هویتی لبه‌های طبیعی و زیبایی‌شناسانه‌ روددره‌های شهر تهران در سند طرح جامع شهر است. در ذیل این دو بعد، مسائلی چون مشارکت عمومی و توجه به ذهنیت شهروندان از روددره‌ها در بعد فرهنگی، و موضوعاتی مانند توجه به نقش کریدور دید بودن آنها و چشم‌اندازهای مربوط به این لبه‌های طبیعی در جنبه‌ زیبایی‌شناسی، مباحث مطرح‌شده در اسناد خارجی است که قابل بارگزاری بر لبه‌های طبیعی در شهر تهران نیز است. در سطح میانی و عملیاتی نیز این مطالعه نشان‌دهنده‌ نگاه شعاری و منقطع در مقیاس‌های پایین‌دست به روددره‌ها به ‌عنوان پهنه‌های سبز وسیع و اثرگذار است. تحلیل محتوایی و رجوع به مبانی شکل‌گیری طرح‌هایی چون طرح جامع نشان می‌دهد با چنان مبنای فکری و فلسفی‌ای، جایگاه قائل‌شده برای لبه‌های طبیعی در شهر امری ناگزیر و برآمده از تفکر مدرنیستی آن دوران است.

The Status of the River Valleys of Tehran as the Most Important Natural Edges of the City in the High-Level Document (Comprehensive plan) of the City

Problem statement: The direct connection between the city and nature leads to the emergence of natural edges in the city. The present study investigates the status of the river valleys of Tehran, as the most important natural edges in this city, by studying the upstream management documents of Tehran. This study and critique of the current situation have been done concerning the studies done on these edges at the landscape level. Besides, by looking at the documents related to the status of natural edges, it has been tried to examine the viewpoints of those documents on these elements of the urban landscape.Research objective: Considering these natural edges, this study seeks to identify and examine their status in urban documents and regulations of Tehran.Research method: The present study is qualitative and is conducted through the content analysis of documents by library studies. This study is conducted in the field of theoretical foundations, documents and examples of foreign projects.Conclusion: Comparison of the existing views of the river valleys of Tehran based on the landscape science and also study of the examples of urban edges in development documents indicate lack of attention to cultural or identity dimensions of natural edges and aesthetics of river valleys in the comprehensive urban plan document at the macro level. Under these two dimensions, issues, such as public participation and considering citizens’ mentality of the river valleys are raised in the cultural dimension. Moreover, issues, such as their roles as the view corridors and perspectives related to these natural edges in the aesthetics dimension, are discussed in foreign documents. This can also be applied to the natural edges of Tehran. At the intermediate and operational levels, this study demonstrates a rhetorical and discontinuous viewpoint of the river valleys as large and influential green areas at downstream scales. Content analysis and reference to the foundations of the formation of plans, such as the comprehensive plan, show that with such an intellectual and philosophical basis, the place given to natural edges in the city is inevitable and arises from the modernist thinking of that time..