تحلیل کیفی بناهای عمومی معماری معاصر ایران در دورۀ پهلوی دوم با رویکردتکتونیک معماری

بیان مسئله: امروزه در رابطۀ میان ‌ساخت، سازه و معماری، واگرایی به‌وجود آمده و به دلیل رشد علوم، فن‌آوری و تخصص‌گرایی، انفکاکی ریشه‌دار بین این حوزه‌ها حادث شده است. ارتباط بین سازه و معماری با واژه‌ای به نام تکتونیک معنا پیدا می‌کند. تکتونیک در معماری مفهومی دیرپاست که از تاریخ باستان تا عصر دیجیتال معنای خود را حفظ کرده است و می‌تواند چارچوبی منسجم و معنادار برای ارتباط میان طراحی، سازه، معماری و ساخت ایجاد کند. این ترکیب معنا و ساخت در معماری، همانا عرصۀ حضورِ تکتونیک است.هدف پژوهش: مقالۀ حاضر جهت تبیین معیارها، خوانش و استنباط تکتونیکی بناهای عمومی معماری معاصر ایران در دورۀ پهلوی دوم انجام شده است. هدف مقاله، ارائۀ تعریف دقیقی از خوانش تکتونیکی معماری، شناخت وحدت یا انفصال سازه، ساخت و معماری، شناخت تحلیلی و تعیین عوامل موثر بر ایجاد وحدت فضایی و ساخت به‌عنوان یکی از ابعاد روشن‌نشدۀ معماری در ایران و تبیین یک چارچوب نظری متکی بر تکتونیک و معیارهای تعیین‌گر زیباشناسانۀ معماری و سازه با مطالعۀ بناهای عمومی معماری معاصر ایران است.روش پژوهش: تحقیق حاضر با روش ترکیبی، تفسیریتاریخی و رویکرد غالب کیفی در گردآوری و تحلیل اطلاعات انجام‌ شد. برای خوانش تکتونیکی نمونه‌های موردی براساس طرحی هدفمند، از روش تحلیل اسناد و مشاهدۀ توصیفی مبتنی‌بر پدیدارشناسی توسط خبرگان و نخبگان معماری استفاده شد. در این میان، انتخاب نمونه‌های موردی از طریق بررسی نتایج حاصل از توزیع پرسش‌نامه در میان خبرگان معماری انجام شد و همچنین در روند تحقیق، از نرم‌افزار کیفی مکس کدا (maxqda) و نرم‌افزار آماری اس‌پی‌اس‌اس (spss) برای ارائۀ خروجی‌های مفهومی‌تر نیز استفاده شد. در پایان نیز با استفاده از مثلث سه‌سویه‌سازی (خوانش پدیدارشناسی، استنباط‌های محقق براساس اسناد و مدارک موجود، ادبیات غنی تکتونیک)، استحکام و تایید پژوهش از جهات مختلف بررسی شد. نتیجه‌گیری: تکتونیک معماری با ابعاد سازه، پوسته‌، مصالح، جزییات و تاسیسات قابل تبیین است. در بعد سازه‌ای با هندسه، مشارکت در سازمان فضایی و القای بصری پایداری و در جزئیات با پوسته، مصالح و ریزمعیار همبندی مرتبط است. همچنین ابعاد سازه‌ای تکتونیک معماری با مولفه‌های مختلف خود، به نسبت سایر مولفه‌ها در خوانش تکتونیکِ معماری بناهای عمومی معاصر ایران مربوط به دورۀ پهلوی دوم حضور بیشتری داشته است.

A Qualitative Analysis of Public Buildings on Contemporary Iranian Architecture in the Second Pahlavi Era based on the Architectural Tectonic Approach

Problem statement: The relationship between construction, structure, and architecture will be discussed here as it seems sort of divergence has been appearing between them. Here, the connection between structure and architecture will be defined by a word called ‘Tectonic. It seems it can create a coherent and meaningful framework for the connection between design, structure, architecture, and construction. Research objectives: The purpose is to provide a precise definition of architectural tectonic interpretation, recognizing the possible unity or disconnection among the structures, construction, and architecture, performing analytical knowledge and determining the factors affecting the spatial uniformity by studying the public buildings of contemporary Iranian architecture in the second Pahlavi era.Research method: For doing a tectonic reading of case studies according to the target design, the method of document analysis and descriptive observation has been used based on the phenomenology that was driven by the elite. Meantime, the selection of case samples has been made by examining the results of questionnaires that were distributed among the architectural experts. Moreover, in the research process, the MAXQDA quality software and SPSS statistical software were used to provide more conceptual outputs. Finally, using the Triangulation (the phenomenological reading, researcher’s inferences based on available documents and rich tectonic literature), the strength and validation of research in various aspects have also been studied.Conclusion: The results show that architectural tectonic can be explained by the dimensions of the structure, shell, materials, details, and facilities, which are structurally related to geometry, participation in space organization, and visual induction of stability, in particular with shells, materials, and microcriteria. Furthermore, the dimensions of architectural tectonic structures with their various components, compared to other related parts have been more presented in the structural tectonic reading of contemporary Iranian public buildings which were available in the second Pahlavi era.