جایگاه مزارع و باغ‌ها در شکل‌گیری و توسعۀ شهر تاریخی نراق

بیان مسئله: شهر تاریخی نراق در سدۀ اخیر به تدریج اقتصادِ مبتنی بر تجارت خود را از دست داده و از روزهای اوج فاصله گرفته است؛ با وجود این، ساختار تولیدی مبتنی بر کشاورزی و دامداری هنوز باقی مانده است. از این‌رو شهر، ارتباطی گسترده با حومه‌های زراعی خود دارد. کمبود آب، توسعۀ شهری ولو ناچیز و تغییر کاربری اراضی ناشی از ایجاد ساختارهای بزرگ از قبیل دانشگاه و مجموعه‌های کوچک و بزرگ صنعتی، مزارع، اراضی و باغ‌ها را در معرض خطر قرار داده است. این در صورتی است که بررسی‌های اولیه نشان از ارتباط گستردۀ میان اراضی زراعی با ساختار شهری نراق دارد. هدف: این مقاله در پی شناخت نقش و جایگاه مزارع و باغ‌ها در ساخت شهری نراق است و برای این منظور، پهنۀ قرارگیری مزارع، باغ‌ها و اراضی کشاورزی را در نسبت با هستۀ اولیۀ نراق و سیر توسعۀ تاریخی آن مطالعه خواهد کرد.روش تحقیق: روش تحقیق به‌کار رفته در این مقاله تفسیری_ تاریخی است و علاوه بر متون تاریخی، بافت و بستر شهری نراق نیز برای نیل به هدف تفسیر خواهند شد. در این راستا، پهنه‌های زیرکشت و اراضی کشاورزی مجاور شهر و محدوده‌های دورتر از بافت فیزیکی آن، در قالب نمونه‌هایی از مزارع مسکون و باغ‌ها شناسایی و مطالعه شده‌اند تا نسبت میان آنها با هستۀ اولیۀ شهر و توسعه‌های ثانوی آن روشن شود. نتیجه‌گیری: تحلیل یافته‌های این مقاله نشان می‌دهد که مزارع در الگوی خُرد استقرارِ خود، بهره‌گیری از منابع آبی، برنامه‌ریزی برای استفاده از زمین در جهت استقرار و توسعۀ یک استقرار امن و گسترش اراضی کشاورزی در راستای کاهش خطرات محیطی مانند سیلاب‌ها را فراهم می‌کرده‌اند. این الگو در مقیاسی کلان‌تر و در جهت توسعه و تبدیل هستۀ زراعی اولیه به زیستگاه و شهر ثانوی ادامه یافته و در عین حال با توسعۀ شهری به سوی شرق و در تبعیت از بافت و شکل مزارع و باغ‌های سوی شرقیِ زیستگاه اولیه هماهنگ بوده است.

The Role of Farmsteads and Gardens in the Formation and Development of The Historic Town of Naraq

AbstractProblem statement: The historic town of Naraq has gradually lost its tradedependent economy over the last century; yet, its agricultural and livestock sectors around the town have remained. Therefore, the town has extensive connections with its suburbs. The water shortage, urban development, and land use change have endangered mazraʿas (farmsteads) and gardens. On the other hand, initial surveys indicate a broad connection between farmlands and the urban structure of Naraq. Research objective: This article aims to understand the role of farmsteads and gardens in the urban structure of Naraq. So, it will study the location of the farmsteads, gardens and agricultural lands in comparison with the early urban core of Naraq and its historical development process.Research method: The method applied in this article is historical interpretation and in addition to historical texts, urban texture and context will also be interpreted to achieve this purpose. Regarding this matter, the cultivated areas adjacent to the city and areas far away from its urban texture have been identified and studied as examples of inhabited farmsteads and gardens to illustrate the relationship between them and the early urban core and also its secondary development.Conclusion: The analysis of article`s finding indicates that farmsteads in their microsettlement pattern have provided utilizing water resources, planning to use lands for having a safe settlement and development, and expanding agricultural lands to reduce environmental hazards such as floods. On a larger scale, this pattern has continued to develop and has transformed the primary agricultural rural core into a secondary urban areas, and at the same time, it coincided with the urban development to the east, in accordance to the texture and shape of the farmsteads and gardens at eastern part of the original habitat or settlement.