مطالعۀ اثربخشی الگوهای ذهنی حاکمان تیموری بر باغ‌سازی تیموری با رویکرد تاریخ فرهنگی (نمونه موردی: باغ‌های نو، شمال و میدان در سمرقند)

بیان مسئله: باغ ایرانی تبلور اندیشه، فرهنگ و باور جامعۀ ایرانی در طی تاریخ است. در این میان، عصر تیموری تاثیر بسزایی بر باغ‌سازی ایرانی و پیشرفت و معرفی آن به جهان داشته است. از این‌رو ارزیابی باغ‌سازی تیموری و اندیشۀ پنهان در پس آن می‌تواند آموزه‌ای برای منظرسازان امروز باشد.هدف: پژوهش حاضر در تلاش است تا با بررسی نمونه‌هایی از باغ‌های عصر تیموری، تاثیرات الگوهای ذهنی و فرهنگی حکام تیموری را، بر باغ‌سازی این عصر و ظهور ویژگی‌های کالبدی جدید در باغ را شناسایی کند. هدف اصلی پژوهش شناسایی تاثیرات الگوهای ذهنی و فرهنگی حاکمان تیموری بر باغ‌سازی عصر تیموری است.روش تحقیق: برای دستیابی به سوال پژوهش، ابتدا باغ‌سازی عصر تیموری و ویژگی آن بررسی شده و سپس الگوهای ذهنی و جهان‌بینی سلسلۀ تیموری با استناد به گفتۀ مورخان و نویسندگان حاضر در دربار، ارزیابی شده است. در پایان با کمک رویکرد تاریخ فرهنگی، رابطۀ میان دو مولفۀ الگوی ذهنی حکام تیموری و باغ‌سازی عصر تیموری شناسایی و نمود این رابطه در نمونه‌های موردی تطبیق داده شده است. این پژوهش به لحاظ هدف بنیادی بوده و داده‌ها به‌ صورت تحلیلی-تاریخی مورد بررسی قرار گرفته و به شیوۀ اسنادی و با استفاده از کتابخانه و سایت‌های اینترنتی اطلاعات لازم جمع‌آوری شده است. نتیجه‌گیری: نتایج پژوهش حاکی از آن است که برخی مبانی فرهنگی و الگوهای ذهنی تیموریان همچون: (رونق اقتصادی، آبادانی شهرها، احترام به سنت عشایری، ارج‌نهادن به هنرمندان، قدرت‌نمایی و ...) بر باغ‌سازی عصر تیموری تاثیر بسزایی گذاشته است و خلق فضاهایی همچون سراپرده در باغ تیموری و تبدیل باغ به نماد قدرت و تجلی رونق اقتصادی حکومت، از نتایج این الگوهای ذهنی و مبانی فرهنگی است.

Studying the Effectiveness of the Mental Patterns of the Timurid Rulers on the Timurid landscaping with the Cultural History Approach(Cases: Noe, Shomal and Meidan Gardens in Samarkand)

Problem statement: Persian Garden is the symbol of thought, culture, and beliefs of Iranian people throughout history. Meanwhile, the Timurid era had a significant impact on Iranian landscaping, its advancement, and its presentation to the world. Therefore, the assessment of Timurid landscaping and its hidden ideas can be a guide for today’s landscape designer.Purpose of the study: The current research tries to detect the effects of the mental and cultural patterns of this dynasty on the landscaping of this era and the appearance of new physical features in the garden by examining the gardens of the Timurid era.Research Methodology: To find the research question, first, the Timurid landscaping and its characteristics were examined, then the mental ideas and beliefs of the Timurid dynasty were assessed according to the writings of historians and authors present at the court. Finally, relying on the approach of cultural history, the relationship between the two components of the mental patterns of the Timurid rulers and the landscaping of the Timurid era identified and this relationship was adapted with the study samples. The purpose of this study was fundamental and the data analyzed in a historicalanalytical method. Data collected through libraries and websites.Conclusion: The results of the research indicate that some of the cultural foundations and mental patterns of the Timurid dynasty, such as Economic prosperity, urban development, respect for the nomadic tradition, appreciation of artists, displaying the power, etc., affected on the Timurid landscaping significantly. Creating some spaces such as the pergola in the Timurid Gardens and the conversion of the garden into political and economic prosperity symbol of the government are the results of these mental patterns and cultural foundations.