مطالعۀ تطبیقی هندسۀ شطرنجی در شهرسازی و نقاشی دوران پهلوی

بیان‌مسئله: طی دوران پهلوی، مدرنیزاسیون آمرانه با حمایتِ حاکمیت تمام حوزه‌های فرهنگ، هنر و جامعه را دربرگرفته بود. در این ‌دوران همان‌طور که تهران سیمای جدیدی به خود گرفته و دستاوردهای شهرسازی قاجار را نادیده و شهرسازی مدرن را جایگزین آن می‌کند، نقاشی نیز سنت تصویری بازنمای کمال‌الملکی را پشت سر گذاشته و رویکرد نوگرای را در پیش می‌گیرد. سعی این مطالعه، تطبیق نقاشی نوگرا و شهرسازی مدرن در بستر مدرنیزاسیون و رواج رویکردهای مدرنیستی دوران پهلوی از نقطه‌نظری جدید است. این مطالعۀ موازی و بیناحوزه‌ای بیانگر رخدادهای ا‌ست که در یک لحظۀ کوتاه از تاریخ براساس بنیان‌های نظری یکسان شکل گرفته و به پیدایش فرم‌ها و همچنین محتوای یکسان در شهرسازی و نقاشی دوران پهلوی منتهی شده‌اند.هدف: هدف اولیۀ تحقیق بررسی تطبیقی تشابه‌ها و تفاوت‌های الگوی هندسی حاکم بر شهرسازی و نقاشی عصر پهلوی ا‌ست. اما هدف‌کلی این پژوهش، شکل‌دادن به مطالعه‌ای بیناحوزه‌ای ا‌ست، با این فرض که مطالعۀ شیوه‌مند و بیناحوزه‌ای از نقطه‌نظر جدید بتواند به افق‌ها و تفسیرهای تازه‌ای راه پیدا کند.روش‌تحقیق: مقاله به شیوۀ تئوری زمینه‌ای و با نگاهی توصیفی تحلیلی و با رویکردی تطبیقی، دو حوزۀ شهرسازی و نقاشی را مورد مطالعه قرار خواهد داد و هندسه شطرنجی به‌عنوان اصل صوری مشترک در شهرسازی و همچنین آثار نقاشان نوگرایی چون «جلیل‌ضیاءپور» و «مارکو گریگوریان» مورد بررسی قرار خواهد گرفت.نتایج: می‌توان مدرنیزاسیون و رواج مدرنیسم هنری را سبب‌ساز شکل‌گیری فرم و محتوای جدید طی دوران پهلوی در شهرسازی و نقاشی دانست. دست‌یافتن به تفسیرهای جدید از آثار نقاشی و اشتراکات فی‌مابین دو حوزۀ شهرسازی و نقاشی همچون جدای از تاریخ، توجه به تازگی و امر نو و همچنین رواج فرم‌های تازه از یافته‌های این مقاله به‌شمار می‌روند.

A Comparative Study of the GridGeometry in the Urbanism and Painting of the Pahlavi Era

Problem statement: During the Pahlavi era, the authoritarian modernization with the government support had included all fields of culture, art, and society. During this period, Tehran’s morphology and spatial patterns have been gradually expanded that cause disregarding urbanization traditions of the Qajar era by replacing these traditions with the Modern urbanism, the painting also had surpassed the pictorial tradition of KamalolMolk’s representation and adopts a Modernist approach. The study attempts to compare Modern painting and Modern urbanism in the context of modernization and the prevalence of Modernist approaches of the Pahlavi era from a new perspective. This parallel and interdisciplinary study represent events that have formed in the short moment of history based on the same theoretical foundations and have been the cause of the appearance of forms as well as the same content in urbanism and the painting of the Pahlavi era.Purpose: The primary purpose of the research is a comparative study of similarities and differences of the dominating geometric pattern in urbanism and the painting of the Pahlavi era. But the overall purpose of this research is to form an interdisciplinary study, with the assumption that methodological and interdisciplinary study from a new point of view can lead to newer horizons and interpretations.Research method: This essay based on Grounded Theory will examine two fields of urbanism and the painting in a descriptiveanalytical view and with a comparative approach, and the grid geometry as a common formal principle will be studied in urbanism, as well as the works of Modernist painters such as Jalil Ziapour and Marcos Grigorian.Conclusion: Modernization and the prevalence of artistic Modernism can be known as the cause of formation of the new form and the content in urbanism and the painting during the Pahlavi era. Attaining new interpretations of the paintings and commonalities between the two fields of urbanism and the painting, including separation from history, attention to the novelty and the New, as well as the prevalence of new forms are the findings of this essay.