ارزیابی کیفی ابعاد حسی فضا در بازارهای تاریخی از منظر استفاده‌کنندگان (مطالعه موردی: بازار قزوین)

بیان مسئله: ادراک عبارت است از تجربه حسی ما از دنیای پیرامون، که مستلزم شناخت محرک‌های محیطی و اقدامات واکنشی به این محرک‌هاست. معماری قلمرو چندگانه از تجارب حسی است که متقابلاً روی یکدیگر تاثیر می‌گذارند و درون هم‌آمیخته می‌شوند و زمینه ادراک از یک فضا را فراهم می‌آورند. در طول تاریخ، بازارهای سنتی ایران با مجموعه‌ای وسیع از کاربری‌ها و بناهای جنبی، مرکز جنب‌وجوش شهرها و تعاملات اجتماعی بودند. این بازارهای سرپوشیده که یادگار باارزشی از دوران قبل از مدرنیته هستند را می‌توان برخلاف پاساژها و مراکز خرید معاصر، فضاهایی چند حسی دانست که موجب ایجاد حس تعلق مکان در استفاده‌کنندگان از خود می‌شدند. اهداف پژوهش: پژوهش حاضر با توجه به اهمیت نظام ادراکات حسی در ادراک فضایی و نقشی که این ادراک می‌تواند بر فرآیند شناخت و رفتار بگذارد، به بررسی کیفی ابعاد حسی فضا از منظر مخاطبان در بازار قزوین می‌پردازد.روش پژوهش: جهت دستیابی به هدف تحقیق در جمع‌آوری داده‌ها از روش تاریخیتوصیفی و در تحلیل آن‌ها از روش تحلیلی-تطبیقی استفاده‌شده است. همچنین گرداوری اطلاعات از طریق مطالعات کتابخانه‌ای و بررسی‌های میدانی حاصل گشته است. نتیجه گیری: نتایج تحقیق حاکی از آن است که پاسخگویی مناسب به ابعاد مختلف نظام حسی در بازارهای تاریخی باعث خلق محیطی چند حسی در عین حفظ تداخل دامنه حسی شده است. شناخت کیفی ابعاد حسی فضا در این تحقیق مشخص کرد که منظر بصری بیشترین نقش را در ادراک محیط داشته و به همراه منظر لمسی در طول روز تقریباً ثابت می‌باشند. از سوی دیگر منظر صوتی و منظر شیمیایی به‌عنوان دو محرک تاثیرگذار در غنای حسی محیط مطرح هستند که نسبت به سایر محرک‌های محیطی تغییرات بیشتری در طول روز ‌دارند.

Qualitative Assessment of the Sensory Dimensions of Space in Historical Bazaars from the Users’ point of view (Case Study: Qazvin Bazaar)

Problem statement: Perception is our sensory experience of the surrounding world and requires the recognition of environmental stimulus and responses to them. Architecture is a multiple realm of sensory experiences that mutually affect each other and are interconnected and provide an opportunity for perception of a space. Throughout history, “ Iranian traditional bazaars”, with a vast collection of land uses and adjacent buildings, were lively centers of cities, and social interactions. These covered bazaars, which are valuable relics from the premodern era, can be considered as multisensory spaces, unlike contemporary shopping malls and shopping centers, which make sense of belonging to a place among users. Research Objectives: The present study attempts to qualitatively examines the senses cape components in the Qazvin Bazaar from the users’ viewpoint, considering the importance of sensory perception system in spatial perception and the role that this perception can play in the process of cognition and behavior. Research Method: The present study is a historicaldescriptive research in which the data were analyzed using analyticalcomparative techniques. The data were collected using secondary (desk) study and field study. Conclusion: The results indicate that proper responses to various aspects of the sensory system in historical bazaars have created a multisensory environment while maintaining the interference of sensory domain. The qualitative cognition of the sense’s cape components in the present study determined that the visual landscape has the greatest role in the perception of environment, and like the tacti escape, it is fixed during the day. On the other hand, the soundscape and smells cape are considered as two stimuluses affecting the sensory enrichment of the environment, which have more changes during the day than other environmental stimulus.