عوامل فراسازمانی موثر بر تصمیم‌سازی و عملکرد اخلاقی شرکت‌های خدمات مهندسی مشاوره

بیان مسئله: داده‌های حاصل از مصاحبه با فعالان نظام فنی و اجرایی کشور حاکی از نوعی تعارض بین قضاوت و عملکرد اخلاقی شرکت‌های خدمات مهندسی مشاوره است. غالب شرکت‌ها اخلاقی بودن عملکرد را به‌عنوان یک هدف کلان در نظر دارند، اما بسیاری از تصمیمات و عملکردهای ایشان فارق از تفاوت‌های فردی هیئت مدیره و تفاوت‌های سازمانی شرکت‌ها، آگاهانه، با ارزش‌های اخلاقی مانند صداقت و رعایت منافع همه ذی‌نفعان نمی‌خواند. در ادبیات، چنین مسائلی در حوزۀ تصمیم‌گیری اخلاقی مطالعه می‌شوند. با توجه به ادبیات موضوع به‌نظر می‌رسد، نظریات و مدل‌های تصمیم‌گیری اخلاقی موجود از تاثیرگذاری عوامل فراسازمانی بر تصمیمات و عملکرد اخلاقی سازمان‌ها غفلت کرده‌اند و فقدان یک چهارچوب نظری روشن برای تبیین عملکرد اخلاقی سازمان‌ها، در سطح یک نظام که مستلزم توجه به عوامل فراسازمانی است، در ادبیات مشهود است. اهداف پژوهش: در این پژوهش، با توجه به رخنۀ ادبیات درزمینۀ بررسی عوامل فراسازمانی موثر بر عملکرد اخلاقی سازمان‌ها، شناسایی عوامل فراسازمانی اثرگذار بر عملکرد اخلاقی شرکت‌های خدمات مهندسی مشاوره مد نظر قرار گرفته است. روش پژوهش: با توجه به این‌که برای تحلیل مسئلۀ فوق یک چهارچوب نظری روشن در ادبیات وجود ندارد، در این پژوهش از روش پژوهش کیفی و از روش‌شناسی برپایۀ (gt) با رویکرد استراوس و کربین استفاده شده است. نتیجه‌گیری: با توجه به تحلیل یافته‌ها، «تحمیل فشار مضاعف بر مشاوران» موجب پیدایش پدیده «تسلیم اخلاقی» شده است که عامل مهمی در پیدایش تعارض بین قضاوت‌ها و عملکردهای اخلاقی مشاوران است. از طرف دیگر، عوامل فراسازمانی مانند: «شرایط وخیم اقتصادی»، «تعریف نادرست از نقش مشاوران»، «بی‌توجهی به نقش مشاوران»، «دخالت دولت در امور صنفی»، «ناکارآمدی روش انتخاب» و «ناکارآمدی روش پرداخت» به مشاوران زمینه را برای اتخاذ راهبردهای غیراخلاقی در صنف مشاوران در نظام فنی و اجرایی ایران فراهم کرده است.

MetaOrganizational Factors Affecting the Ethical Practices and DecisionMaking of Engineering Consulting Firms

Problem Statement: Interviews with the practitioners of the “Iran Engineering and Executive System (IEES)” indicate that there is a contradiction between the ethical judgments and practices of the Engineering Consulting Firms (ECF). Although the majority of firms consider ethical practices as a major goal, despite the individual differences of the board of directors and organizational differences of the firms, many of their decisions and practices are not according to ethical values such as honesty and respecting the interests of all stakeholders. In the literature, such issues are studied in the field of ethical decisionmaking. It seems that the existing ethical decisionmaking theories and models have neglected the influence of metaorganizational factors (MOFs) on the ethical decisions and practices of organizations, and the lack of a clear theoretical framework for explaining the ethical practices of organizations at the system level, that requires attention to metaorganization factors, is evident in the literature. Research Objectives: Due to the literature gap to explain the research problem, the identification of MOFs affecting the ethical practice and decisionmaking of ECFs has been considered as the research goal. Research Method: Considering that there is not a clear theoretical framework in the literature to analyze the research problem, the qualitative research method and Grounded Theory methodology of Strauss and Carbine have been used. Conclusion: “Imposing Double Pressure on ECFs” has led to the emergence of the phenomenon of “Ethical Yield Stress”, which is a major contributor to the conflict between judgments and ethical practices of ECFs. On the other hand, MOFs such as “Inefficiency of Public Executive Agencies” and “Inefficiency of the IEES” have provided the contextual conditions of adopting unethical actioninteraction strategies by the ECFs in the IEES.