مطالعۀ تطبیقی رمزهای آیینی و فرهنگی در منظر‌پردازی باغ‌های ایرانی و چینی

بیان مسئله: سه عامل فرهنگ، آداب‌ و رسوم و باورهای مذهبی موثرترین مولفه‌های تاثیرگذار بر تمدن‌های کهن از جمله ایران و چین بوده ‌است. این مولفه‌ها در تمدن‌های مذکور به صورت‌های مختلف تجسم ‌یافته و در تعریف هویت مکانی فضاهای مختلف از جمله باغ‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده است. در این راستا انجام مطالعۀ تطبیقی جهت بررسی چگونگی تاثیر مفاهیم آیینی و فرهنگی در شکل‌گیری رمزها و فضاهای کالبدی باغ‌سازی این دو تمدن مسئلۀ اصلی این تحقیق است.هدف: هدف اصلی این مقاله، شناخت رمزهای به‌کاررفته در ساختار کالبدی باغ‌های ایرانی (دورۀ اسلامی) و باغ‌های چینی (دوره‌های تائو و بودا) و چگونگی ارتباط آن با باورهای آیینی و فرهنگی این دو تمدن بوده است. روش تحقیق: این پژوهش از گونه پژوهش‌های کیفی است که در مرحلۀ جمع‌آوری اطلاعات از روش توصیفی_تحلیلی و تفسیری_تاریخی و در مرحلۀ تجزیه‌ و تحلیل داده‌ها از روش استدلال منطقی بهره گرفته است. این مقاله با نگاهی لایه‌ای و با تمرکز بر تاثیر رمزهای برگرفته از باورهای مذهبی انجام شده است. در این راستا ابتدا به بررسی رمزها، انواع آن و چگونگی ظهور و نمایش عناصر نمادین در باغ‌سازی ایران و سپس چین پرداخته ‌شده و با توجه به وجود ارتباط میان رمزهای استفاده شده با باورهای مذهبی تمدن و سازندگان آن، به مطالعۀ تطبیقی لایه‎های رمزگانی در باغ‌های ایران و چین پرداخته شده است. نتیجه‌گیری: یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که با توجه به تفاوت‌های موجود در نگاه به طبیعت، ریشه‌های آیینی و فرهنگی، عوامل اقلیمی و تاثیر آن بر ظهور رمزهای عام و خاص، باغ‌های ایرانی و چینی از آغاز شکل‌گیری خود با روش‌های متفاوتی روبه‌رو بوده‌اند. چنین به نظر می‌رسد که باغ‌سازی چینی با رویکرد تقدیس طبیعت، از نمادها و نشانه‌هایی برای یادآوری قدرت‌ها و نیروهای نهفته در طبیعت و دنیا استفاده کرده است. درحالی‌که در باغ‌سازی ایرانی نمادها و نشانه‌ها در راستای نگاه آیه‌ای به طبیعت و در جهت یادآوری بهشت و قدرت خداوند در خلق طبیعت و دنیا است.

The Comparative Study of Ritual and Cultural Symbols in the Landscaping of Persian and Chinese Gardens

culture, customs and religious beliefs are three factors that have had a great influence on the formation of ancient civilizations, including Iran and China. The Role of different religions in these civilizations has leaded to the formation of different concepts over time. The application of these concepts in the symbols and the formation of the Spatial spaces of gardening of these two civilizations can be investigated. The main purpose of this paper is to identify the codes used in the Spatial structure of Iranian gardens (Islamic period) and Chinese gardens (Taoist and Buddhist periods) and how is related to the religious beliefs of these two civilizations. In this article, first investigate the codes, its types and the way of the emergence and display of symbolic elements in Persian and Chinese garden, and Final, considering the association between the codes used with the religious beliefs of civilization and its creators, a comparative study of codes has been done in Iranian and Chinese gardens. The Present research is a kind of qualitative research which descriptiveanalytical and historical interpretive methods have been used in collecting the data and in analyzing the data the logical reasoning method is used. This paper deals with a layered approach and focuses on the effects of codes derived from religious beliefs on comparative Study of landscapes in Iranian and Chinese gardening. The findings of this research indicate that with differences approach to nature, historical roots, social environments, cultural backgrounds, climatic factors and religious effects in the general and specific codes, the Iranian and Chinese gardens had been developing since the beginning of their formation in different ways. However, despite the difference in the religious beliefs of the two species of examined gardens, can observe the beliefs of people in the physical and spatial structure of both gardens.