فرایند تهیۀ برنامه‌های توسعۀ شهری و تبیین انواع مغالطه در زمان پاسخگویی به افکار عمومی؛ نمونۀ موردی: کارگاه‌های ایسنا در نقد طرح جامع تهران

بیان مسئله: این مقاله با توجه به انتشار کتاب «نقد و بررسی طرح جامع تهران 86» از سوی پژوهشکدۀ نظر تهیه شده است. در حال حاضر حدود 10 سال از تصویب طرح جامع تهران می‌گذرد. مرور تلاش تعدادی از استادان دانشگاه در جهت تهیۀ طرح جامع، که با حمایت گروهی از متخصصان همراه شد و به تشکیل جلسات مناظره در خبرگزاری ایسنا منجر شد، مثال مناسبی برای ارزیابی جایگاه نظر کارشناسی در روند تهیۀ طرح‌های توسعۀ شهری در ایران است. این مقاله، به‌خصوص بر روی «نحوۀ پاسخ‌گویی» تهیه‌کنندگان طرح جامع تهران (مشاور و کارفرما) در دفاع از طرح متمرکز است و تلاش بر این نکته بوده که نشان دهد چگونه انواع مغالطه در این پاسخ‌ها قابل تشخیص و تبیین است. تشریح این بحث احتمالاً می‌تواند کمک کند تا در آینده، زمانی که برنامه‌ریزان شهری در مقام پاسخ‌گویی نسبت به تولیدات خود هستند، بیشتر احساس مسئولیت کنند و به نقد پاسخ گویند، یا واقعاً برای رفع نقص مورد اشارۀ منتقدان تلاش کنند.هدف: هدف این پژوهش تبیین انواع مغالطه در زمان پاسخگویی مسئولان تهیۀ طرح جامع تهران به منتقدان است.روش پژوهش: روش تحقیق در این مطالعه، روش تحلیل گفتمان است. بر این اساس، مباحث 9 کارگاه مناظرۀ ایسنا بازخوانی شده و به‌ویژه پاسخ‌های تهیه‌کنندگان طرح جامع بررسی و در انطباق با چارچوب نظری، برگرفته از آرای «آرتور شوپنهاور» دربارۀ انواع مغالطه، دسته‌بندی شده‌اند.نتیجه‌گیری: یافته‌های مطالعه نشان می‌دهد که می‌توان سه دستۀ کلی از پاسخ نسبت به انتقادات ارائه داد. دستۀ اول از پاسخ‌ها، ضمن پذیرش برخی انتقادات، اشاره می‌کند که از آنجا که این انتقادات به پروژه‌های پیشین هم وارد بوده‌ است، نمی‌توان آنها را در این طرح هم اصلاح کرد. دستۀ دوم از پاسخ‌ها، به جای پاسخ به نقد، با بیانی مبهم، تلاش به متهم‌کردن منتقدان می‌کند. دستۀ سوم نیز، به منتقدان پیشنهاد مشارکت می‌دهد. پیشنهاد وسوسه‌انگیزی که منتقد را به سکوت وا می‌دارد. نکتۀ مشترک در هر سه روش این است که تلاشی برای رفع نقص یا پاسخگویی به نقدها ندارند.

Process of Preparing Urban Development Plans and Explaining Types of False Reasoning in Responding to Public Opinions (Case Study: ISNA Workshops in Review of Tehran Comprehensive Plan)

Problem statement: This article has been prepared according to the publication of the book “Review of the Comprehensive Plan of Tehran 2007”. Today, it has been about ten years since the Comprehensive Plan of Tehran (TCP) was approved. A review of the efforts of a number of university professors while preparing this plan, supported by a group of experts and led to hold workshops at the Iran Student News Agency (ISNA), is a good example for evaluating the position of expert opinions in the process of developing urban development projects in Iran. The present article focuses on the “Responsiveness” of the planners of the Tehran Comprehensive Plan (consultants and employers) answering the criticism to this plan. So, it has been tried to show how different types of false reasoning can be identified and explained in these answers. Exposing this false reasoning of the planners against critiques can probably more responsibility for future planners to improve their products or answer to criticisms.Objective: The purpose of this article is to explain the types of false reasoning when providers of Tehran Comprehensive Plan answer to critics.Method of Research: The research method in this study is the discourse analysis method. Accordingly, the discussions of nine ISNA workshops have been reviewed, and in particular the responses of the suppliers to the Tehran Comprehensive Plan have been analyzed. It has been tried to categorize the answers according to a framework derived from the Schopenhauer’s book, entitled The Art of Being Right. Conclusion: The study findings show that there are three general categories of responses to criticisms. The first category of responses, while admitting some criticisms, points out that since these criticisms have already been addressed to previous projects, they cannot be modified in this plan (TCP can merely continue the current procedure of planning). The second category of responses, instead of responding to the critique, attempts to accuse critics with vague statements. The third category also offers criticism: a tempting proposition that silences the critic! The common point in all three ways is that there is no attempt to eliminate defects or respond to criticisms.