گونه‌‌شناسی خیال در فرایند طراحی معماری

مقاله پیش‌رو با محوریت موضوع طراحی شکل گرفته است. چیستی طراحی و چگونگی آن همواره دغدغه نظریه‌پردازان و محققان در حوزه‌های مختلف بوده است. در این میان تنوع دیدگاه‌ها و زمینه‌های نگرش به موضوع به جای وجود یک نظریه واحد مسئله‌ای قابل توجه است. هنگامی که مسئله عدم قطعیت به میان می‌آید، یعنی با پدیده‌ای روبه‌رو هستیم که خطی نیست و تنها از منظر خرد و منطق نمی‌توان آن را شناخت. در این میان عده‌ای جنبه‌های متافیزیک را جست‌وجو می‌کنند، عده‌ای از بُعد روان‌شناختی، ناخودآگاه را مورد بررسی قرار می‌دهند و گروهی دیگر نگاهی عرفانی به مسئله دارند. این جنبه ناشناخته نهفته در طراحی می‌تواند برای طراح و مخاطب نیرویی رازآلود، محرک، ترس‌آور یا لذت‌بخش باشد. طراحی در نقش آفرینشی خود برخاسته از عالم فردیِ طراح و دنیای ذهنی اوست که در چهارچوب علم به سنجش برده می‌شود و دگر بار به خیال بازمی‌گردد. بر این اساس در خوانش طراحی، مجموعه‌ای از مولفه‌های درونی و بیرونی همزمان به میان می‌آیند. شناخت این فضای طراحی و چگونگی دگرپذیری آن موضوعی است که برای ما اهمیت دارد. رویکرد ما فرایندمحور است. در کنار مطالعاتی که پیرامون شاخصه‌های فضای فیزیکی شکل گرفته است، ضروری است شاخصه‌های فضای ذهنی نیز مطالعه شود. این فضای ذهنی را معادل همان فضای خیال طراح در نظر می‌گیریم. مشخص است که به طور مستقیم نمی‌توانیم به مکانیسم تخیل دسترسی داشته باشیم، اما می‌توانیم سعی کنیم که کارایی آن را روی سطوح ساختاری شرح دهیم. روش پژوهش تلفیقی است از شیوه روایتی و تحلیل هرمنوتیکیپدیدارشناسی. شیوه پژوهش نیز فرایندمحور است و بر فرایند طراحی تمرکز دارد. پژوهش بر مبنای مجموعه‌ای از روابط و اثرگذاری‌های متقابل شکل می‌گیرد. تکیه بر خیال لازمه آفرینش‌گری است. خیال یک گریز دوست‌داشتنی است که بسیاری از محدویت‌ها در آن راه ندارند. همه‌‌چیز در خیال ممکن می‌شود. تجربه‌ای از آزادی و آزادگی است. فضای خیال هرکس مختص به خود اوست و شکل آن با دیگری تفاوت دارد. مجموعه‌ای از درون‌مایه‌های فردی، شاخصه‌های فضای خیال را شکل می‌دهند. طراح در جریان طراحی در گذار مدام میان این فضای خیال و فضای فیزیکی است.

Typology of imagination in the process of architectural design

The paper focuses on the design subject. The matter of what is design and how it is work has always been the concern of theorists and researchers. In the meantime, it is a significant issue that rather than the existence of a single theory, we have a variety of views and context of the attitude. When uncertainty arises, we are confronted with a phenomenon that is not linear and cannot be perceived just through the logic. Some find metaphysical aspects, some have examined unconscious from the psychological point of view and others have a mystical look at the issue. As a designer and audience, this unknown aspect of design can be mysterious, stimulant, frightening, or enjoyable. Design as creativity arises from designer’s individual physical and mental world, it is created by imagination, measured by science, and once again returns to the imagination. A set of internal and external components is involved in design. Recognizing this design space and its transformation is what matters to us. An approach is processcentered. In addition to studies on the characteristics of physical space, mental space’s characteristics are also should be studied. We consider this mental space to be the same as the imaginary space of the designer. Direct access to the imagination mechanism is impossible, but we can try to explain its effectiveness on the structural levels. The research method is a synthesis of narrative and hermeneuticphenomenological analysis.it is processoriented and focuses on the design process. The research is based on a set of connections and interactions. creativity should be relying on the imagination. It is a lovely escape with no limits. in imagination, everything is possible. It is an experience of freedom. Everyone’s having a unique imaginary space that is quite different from others. A series of individual elements forms the characteristics of this space. in a design process, designer flows in continuous transition between this imaginative space and physical space.