سنجش انعطاف‌پذیری نظام فضایی با استفاده از تکنیک چیدمان ‌فضا (مطالعۀ موردی: خانه‌های شهر قزوین)

هر نظام فضایی با برخورداری از قابلیت تغییرات درونی، می‌تواند پاسخگوی تعداد بیشتری از نیازهای کاربران آن در زمان‌های گوناگون باشد و بدین ترتیب کارکرد مطلوب‌تری نسبت به نظام‌های فضایی تک‌عملکردی داشته باشد. دستیابی به قابلیت تغییرات در نظام‌های فضایی از زیرشاخه‌های مبحث انعطاف‌پذیری فضا است. هدف اصلی انجام این پژوهش، سنجش انعطاف‌پذیری نظام فضایی خانه‌ها در سه الگوی سنتی، سنتیمعاصر و معاصر در شهر قزوین است که این کار با استفاده از ابزار چیدمان فضا صورت پذیرفت. برای رسیدن به این هدف، با استفاده از روش تحقیق توصیفی‌تحلیلی، از یک‌سو نمودهای گوناگون انعطاف‌پذیری نظام فضایی خانه و از سوی دیگر ویژگی‌های چیدمان ‌فضا از میان کتاب‌ها و مقالات معتبر شناسایی شد. در ادامه، امکان وجود رابطه‌ای میان نمودهای گوناگون انعطاف‌پذیری و برخی مفاهیم معماری مرتبط با چیدمان ‌فضا مشخص شد. این ارتباط که به‌ وسیله استدلال منطقی تحلیل شد، بیان می‌کند که انعطاف‌پذیری نظام فضایی خانه، می‌تواند به‌ وسیله برخی ویژگی‌های چیدمان ‌فضا ارزیابی شود. در ادامه ‌جهت پیاده‌کردن این نتیجه بر روی نمونه‌های موردی حقیقی، خانه‌ها در سه الگوی سنتی، سنتیمعاصر و معاصر در شهر قزوین انتخاب شدند. سپس با استفاده از ابزار سنجش چیدمان ‌فضا (نرم افزار دپث‌مپ)، داده‌هایی حاصل آمد که با استفاده از نمودارهای توجیهی منتج از آنها، انعطاف‌پذیری نظام فضایی خانه‌های یادشده ارزیابی شد. نتایج تحقیق نشان دادند که تاثیر نظام فضایی در ایجاد انعطاف‌پذیری خانه‌های سنتی، بسیار بیشتر از خانه‌های سنتیمعاصر و معاصر است. همچنین عموم خانه‌های معاصر با هر مساحتی، از انعطاف‌پذیری یکسانی در نظام فضایی خود بهره‌مند‌ هستند، حال آنکه در خانه‌های دوره سنتی و سنتیمعاصر با تغییر مساحت، برخی انعطاف‌پذیری بیشتر و برخی انعطاف‌پذیری کمتری دارند. به ‌علاوه در میان نمودهای انعطاف‌پذیری خانه، در حالی ‌که هر سه‌ دوره زمانی، قابلیت تغییرپذیری دارند، اما تنوع‌پذیری و تطبیق‌پذیری آنها در برخی دوره‌ها بیشتر و در برخی کمتر است.

Measure the flexibility of the spatial system using space syntax (Case Study: Houses in Qazvin)

Any spatial organization with the ability to make internal changes can answer extra demands of its users at different times. Therefore, it can possess a better performance than to the performance of singlefunctional spatial organizations. The main purpose of this research is to measure the flexibility of spatial system of houses using the space syntax in three traditional, traditional contemporary and contemporary patterns in Qazvin. To achieve this goal, on the one hand, various manifestations of the flexibility of the spatial system of the house and, on the other hand, features of the space syntax were identified based on valid books and papers; Subsequently, flexibility expressions were evaluated and analyzed with a number of architectural concepts related to space syntax through descriptive analytical and logical research method. In the present research and in this theory, the measurement tools are the justification Charts, the DEPTH MAP software and the data extracted from these two. Results of the research indicated that the influence of the spatial system on the development of the traditional houses was much higher than traditional contemporary and contemporary instances. Also, most of contemporary houses, regardless of their construction area, possess the equal rate of flexibility in their spatial system. However, with a change in construction area in houses of traditional and traditional contemporary era, the flexibility will face change.