عناصر منظر در هنر ساسانی

هنر ساسانی هنر «ایرانی نو» است که سنتهای هخامنشی و پارتی را در خود جای میدهد. معماری ساسانی با گنبدهای عظیم آجری خودنمایی می کند در حالی که همواره در ارتباط با طبیعت و منظر بوده است. نقش برجسته های ساسانی اسناد مهم و معتبری از اوضاع سیاسیمذهبی و اجتماهی در این عصر می باشد. این نقش برجسته ها معمولاً در مقابل سرابها و رودخانه ها برپا شده است و اکثراً در ناحیه فارس و سپس نزدیک شهر کرمانشاه در کنار جاده ابریشم دیده می شوند. مراسم تاج بخشی، جنگ، شکار و جشن از موضوعات عمده دیوارنگاره های ساسانی است که در این موضوعات عناصر منظر مانند: آب، کوه، درخت، انواع گیاهان و پرندگان نقش مهمی را به عهده دارند و از آنجا که منظره سازی ساسانیان بر مبنای تفکرات و اعتقادات ایشان ناشی از سه دین مزدیسنا، زرتشت و مهرپرستی است و در تمام این ادیان به خصوص زرتشت، اشارات بسیاری به طبیعت و آب و گیاهان شده، بنابراین طبیعت گرایی در آثار هنری آنها نقش اصلی را دارد. در این خصوص برخی از عناصر منظر در نقش برجسته های طاق بستان مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفته است، چراکه وجود تمامی این عناصر طبیعی و نمادین مانند کوه، برکه‌ی آب، درخت و گیاهان، شکوفه های گل بر سر آناهیتا، قطرات آب روی لباس خسروپرویز و غیره در این نقش برجسته ها دارای بار فرهنگی و اعتقادی می باشند. هم چنین در این بررسی نقش و نگاره هایی مانند گل لوتوس (نیلوفر آبی)، درخت زندگی و پرندگان نمادشناسی شده است.فرضیه: عناصر منظر در نقش برجسته های ساسانی جنبه نمادین داشته که براساس اعتقاد و تفکر ساسانیان شکل گرفته است.

landscape elements in Sassanian Art

In this essay firstly the significance of the language and its role in developing، protecting and continuity of the culture and identity is being explained; and secondly، the Persian language achievements in transmission of meaning and conceptual systems in the field of designing of the green space،based on cosmological patterns، are being described. Persian language has many words to name natural and designed green spaces، which are based on Iranian history، culture and aesthetics. These words nowadays are being neglected. In this article، the worlds are using to name green spaces in Persian language are presented. By mentioning this we are trying to show a new way to read and to interprete the built environment elements` in Iran، particularly green spaces.This kind of seeing and reading the environments may help to solve some of the problematic and unknown dimensions of planning and designing urban green spaces in Iran and to make connection among past، present and the future in this field.