شناسایی شاخص‌های موثر بر تحقق پایداری محله از جنبه کارکردی مورد پژوهی : محلات دارای بافت فرسوده در شهر تهران

فرآیندهای بازساختاردهی اقتصادی و اجتماعی منجر به بازشکل‌دهی شهری شده و تاثیرات فراوانی را بر شهرهای جهان در پی داشته است. یکی از این تاثیرات، افت شهری است که به معنای کارایی نامطلوب (نسبی) اقتصاد شهری و شکل‌گیری محرومیت اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و محیطی است که در نبود مداخله بیرونی از امکان تداوم و پایداری برخوردار است. افت شهری–به دلیل تمرکز فضایی منجر به ایجاد، تداوم و تشدید فرسودگی در برخی محلات شهری شده است. در ایران نیز، فرسودگی برخی محلات شهر به عنوان یکی از پیامدهای تحولات اقتصادی و اجتماعی دوران معاصر قابل ردگیری است. تاثیر فرسودگی بر این محلات، برهم‌خوردن توازن بین کارکردهای اصلی، تمرکز ساختمان‌های کم‌دوام، کمبود خدمات و تسهیلات عمومی و نبود تعادل بین حرکت سواره و پیاده است؛ شرایطی که تحت عنوان عدم تعادل و ناپایداری قابل تبیین است. پایداری محله از جنبه‌های مختلف کالبدی، کارکردی، محیطی، اجتماعی و ... قابل بررسی است. یکی از جنبه‌های پایداری (که در این مقاله مورد بررسی قرار گرفته است) تعادل و توازن بین کارکردها و عملکردهای مختلف در محله است. در این مقاله، ضمن شناسایی معیارها و شاخص‌های دستیابی به پایداری محله (از جنبه کارکردی) از طریق تحلیل محتوای منابع موجود، وضعیت محلات دارای بافت فرسوده در شهر تهران در ارتباط با این شاخص‌ها مورد بررسی قرار گرفته و راهکارهای مورد نیاز برای ارتقای وضعیت محلات جهت دستیابی به پایداری کارکردی معرفی می‌شود.

Definition of the Criteria and Indices of Neighbourhood Sustainability (with Emphasis on Functional Aspect)

Processes of socioeconomic restructuring result in reshaping cities and affect all aspects of urban life all over the world. One effect of such processes is urban decline which may be defined as "the relative underperformance of many local urban economies and the resulting mix of economic, social, physical, and environmental exclusion, which often appears to be selfsustaining in the absence of external intervention". The urban decline, because of spatial concentration, leads to the creation, continuation, and intensification of deteriorated neighbourhoods. In Iran, deterioration of some urban neighbourhoods can be considered as the consequence of contemporary socioeconomic transitions. The consequences of urban deterioration are the disequilibrium of main functions in the neighbourhood, the concentration of unstable buildings, lack of public services, and unbalance between driving paths and pavements. The result is the lack of equilibrium, balance, and sustainability in the deteriorated neighbourhoods. The issue of neighbourhood sustainability can be considered from physical, functional, environmental, and social aspects. This paper put an emphasis on the equilibrium and balance between different functions and defines the criteria and indices of a sustainable neighbourhood from functional aspect. To this end, the content of literature is reviewed; then, the status quo of the deteriorated neighbourhoods of Tehran (in relation to the defined indices) is analysed; and finally, the required policy readjustments to enhance functional sustainability in these neighbourhoods is proposed.