شاهنامه بزرگ، سندی بر گفتمان ایرانی‌گرایی ایلخانان

به زعم بسیاری از محققین، نگارش شاهنامه بزرگ ایلخانی یکی از روش‌هایی بوده که ایلخانان با هدف مشروعیت بخشی به حکومت خود از طریق برقراری پیوند میان ایلخانان و شاهان اساطیری ایران در نگارخانه‌های دربار از تولید آن حمایت کردند.هدف: چگونگی بازتاب و نحوه بیان قدرت و مشروعیت در نگاره‌های شاهنامه بزرگ ایلخانی.روش: تحقیق به شیوه کتابخانه‌ای و تحلیل موردی برخی از نگاره‌های مهم انجام پذیرفته است.بیان مسئله: پژوهش حاضر در صدد آن است تا بررسی کند که چگونه مشروعیت ایلخانان در نگاره‌های شاهنامه بزرگ ایلخانی بازتاب یافته و به پیوند آنان با فرهنگ ایرانی کمک کرده و به چه نحو در نگاره‌ها به نمایش درآمده است.نتیجه‌گیری: نتایج حاکی از آن است که بر خلاف گفتمان1اولیه مغولان که مبتنی بر یاسای چنگیز و با ورود چنگیز و فتوحات اولیه او بر پایه وحشت و ارعاب بنا شده بود، در دومین حمله مغولان که به فتح سراسری و تشکیل حکومت ایلخانی توسط هولاکوخان منجر ‌شد، به گفتمان تسلط و اقتدار بدل ‌شد و در نهایت در اواخر دوره ایلخانی و با مسلمان‌شدن سه حاکم آخر ایلخان، حاکمان در برابر فرهنگ ایرانی نرمش و انعطاف نشان‌داده و زمینه‌های ایرانی‌گرایی را فراهم ‌‌کردند. مغولان از شاهنامه در راستای جایگزینی خود با شاهان اساطیری ایران بهره گرفته و به انتخابی گزینشی از صحنه‌نگاری شاهنامه روی آوردند؛ البته نه در راستای انطباق با نقاط عطف داستانی شاهنامه، آن‌گونه که در دیگر نسخ دیده می‌شود، بلکه در رابطه با صحنه‌هایی که در آن با توازی میان صفات شاهان ایرانی و ایلخانان و جایگزینی بصری خود و آنان قادر بوده تا توازی منطقی میان آنان و شاخصه‌های مشروعیت حکومت ایرانی را فراهم سازند تا راهی برای کسب مشروعیت و پذیرش هویت ایرانی برای خود به وجود آورند. امری که نشانگر قرارگیری شاهانه بزرگ در بطن گفتمان مشروعیت خواهی ایلخانی در راستای ایرانی‌گرایی به منظور کاهش فاصله با جامعه ایرانی بوده است.