مفهوم هویت و رویکردی فلسفی به هویت و ماهیت شهر

پژوهش حاضر برگرفته از رساله کارشناسی ارشد طراحی شهری است که با موضوع ارتقای هویت کالبدی سیما و منظر شهر اسلامشهر در دانشگاه شهید رجایی ارایه شده است. دیدگاه‌های موجود در مورد چیستی هویت شهر و علل1 ایجادی آن متفاوت و بعضاً پراکنده هستند. عده‌ای از پژوهشگران هویت را صرفاً معنای ذهنی2 نهفته در تاریخ شهر دانسته‌اند و عده‌ای دیگر آن را در انسجام و تداوم ویژگی‌های کالبدی و کیفیت محیط جستجو می‌کنند. این پژوهش با عنایت به تفاوت ریشه‌ای مفهوم هویت در فلسفه غرب و فلسفه صدرایی سعی بر آن دارد تا با بررسی وجودی و اصالت هویت شهر، رابطه ذات و اعراض، مقدمه و موخرۀ تقریر هویت شهر را اثبات کند. دو فرضیه وجودِ ذهنی و حقیقی برای هویت و قائل شدن صغرا و کبرا (مقدمه و موخره) برای وجود هویت راهبرد تحقیق را مشخص می‌کنند. روش تحقیق مورد استفاده در این پژوهش روش کیفی و توصیفی با استفاده از نظریه‌های موجود در اسناد مکتوب و استدلال منطقی و تطبیقی نظریه‌های فلسفی موجود از جمله اصالت وجود، هستی‌شناسی، پدیدارشناسی و حرکت جوهری3 به صورت استنتاج عقلی فلسفی است. از نتایج حاصل از پژوهش در حوزه وجودی و اشتمالی هویت شهر، می‌توان در تبیین ریشه و منشاء هویت شهر در غرب و فلسفه اسلامی، فهم رابطه وجود و ماهیت برای ادراک هویت بهره برد. نهایتاً این فرض که هویت شهر وابسته به جسم شهر است (مانند روح که در جسم حلول می‌یابد). و هویت با مفهوم ذهنی و حقیقی به مناسبات انسانی مربوط می‌شود به اثبات خواهد رسید. شهر بدون زمینه‌های هویتی، مانند جسم بدون روح است. و روح نیز قابل تقریر نخواهد بود مگر در قالب جسم و تجسم در ظاهری هم سنخ که همان ماهیت یا کیفیت شهر است.