بررسی وجوه مختلف معنای مکان از دید معماران و غیر معماران

امروزه بحث پیرامون مفاهیم مختلف مرتبط با مکان و چگونگی تجربه آن توسط استفاده‌کنندگان، از مباحث مهم مطرح در معماری و شهرسازی به ویژه در حوزه علوم رفتاری است. در این راستا یکی از مهم‌ترین مفاهیم مرتبط با حوزه مذکور به ویژه در مباحث روان‌شناسی محیط، مفهوم معنای مکان است. با شناخت معانی مختلف مکان و روند شکل‌گیری آن و نیز پارامترهای تاثیرگذار بر ادراک آن توسط افراد، می‌توان به خلق محیطی مطلوب دست یافت که هدف اصلی معماری و شهرسازی است. هدف کلی پژوهش حاضر، استخراج و سنجش عناصر موثر بر ادراک معانی مکان از منظر معماران و غیر معماران و بررسی تفاوت آن از طریق تجزیه و تحلیل روایت مکان است که با مطالعه موردی بر روی دو ترمینال اصلی شهر اصفهان انجام گرفته است. برای نیل به این هدف، با استفاده از شیوه پرسشنامه باز و بسته و نیز مصاحبه‌های عمیق از افراد در محیط ترمینال‌ها، دو مفهوم محتوای تفکر و شیوه تفکر به تفکیک برای افراد معمار و غیر معمار شرکت کننده در پژوهش استخراج و مورد مقایسه قرار گرفت. تعداد جامعه آماری شامل 174 نفر بود که از این تعداد 100 نفر غیر معمار و 74 نفر معمار بودند. نتایج حاکی از آن است که هم معماران و هم غیر معماران، عوامل فردی را در شکل‌گیری معنا بسیار موثر می‌دانند با این حال، غیرمعماران، عوامل فردی را بیشتر در حوزه نیازهای فردی خود و میزان رضایت از تامین این نیازها با توجه به امکانات موجود در محیط می‌دانند، این در حالی است که معماران، عوامل فردی را در قالب شناخت الگوهای رفتاری و نیز موقعیت و کیفیت عملکردهای موجود در محیط بیان می‌کنند. در ارتباط با شیوه تفکر، این پژوهش نشان می‌دهد که غیر معماران تفکری احساسی، تجربی یا نسبی‌گرا نسبت به مکان‌ها و معانی موجود در آنها دارند، در حالی که معماران بیشتر تفکری انتزاعی مفهومی در ادراک معانی مکان دارند.