مدل‌سازی تغییرات مکانی-زمانی بروز لیشمانیوز جلدی در استان‌های خراسان جنوبی، رضوی و شمالی در شمال شرق ایران براساس معیارهای محیطی و اکولوژیک

مقدمه و اهداف: شرایط محیطی در مناطق مختلف جغرافیایی زمینه را برای شیوع برخی از بیماری ها فراهم می کند. لیشمانیوز جلدی یک تهدید جدی برای سلامت عمومی جامعه محسوب می شود و در زمره بیماری های همه گیر منتقله به وسیله بندپایان است. شیوع و توزیع این بیماری تحت تاثیر عوامل محیطی و اقلیمی قرار دارد. مطالعه حاضر باهدف مدل سازی تغییرات مکانی زمانی بروز این بیماری براساس معیارهای محیطی و اکولوژیک انجام شده است.روش کار: شمال شرق ایران به عنوان منطقه موردمطالعه انتخاب شد. داده های مورداستفاده در این تحقیق شامل پوشش گیاهی، دمای سطح، بارش، تبخیر و تعرق، رطوبت خاک، مدل رقومی ارتفاع و تعداد ساعات آفتابی بودند. برای مدل سازی تغییرات زمانی و مکانی لیشمانیوز جلدی از روش شبکه عصبی مصنوعی استفاده گردید.یافته ها: تغییرات مکانی بروز این بیماری روندی شمالی- جنوبی دارد و از شمال به جنوب کاهش می یابد. همچنین دو کانون در مناطق با ارتفاع متوسط در دو استان خراسان شمالی و جنوبی شناسایی شد. تغییرات زمانی بروز بیماری در طی دوره نشان داد که از سال 1390 تا 1395 بروز در دو کانون شناسایی شده سیر نزولی داشته است.نتیجه گیری: بر اساس نتایج مدل سازی مقدار ضریب رگرسیون برای مدل شبکه عصبی ساخته شده بر مبنای هر سه نوع دادهٔ آموزش، اعتبار سنجی، آزمون 0.92 بود که نشان دهنده کیفیت مناسب مدل شبکه عصبی ساخته شده است. همچنین نتایج آنالیز حساسیت نشان داد که ساعات آفتابی و رطوبت خاک بالاترین تاثیر در تابع مدل را داشته است.

modeling spatial-temporal variations of cutaneous leishmaniasis incidence in southern, razavi and northern khorasan provinces based on environmental and ecological criteria in northeast iran mohammad javanbakht1 , maysam argany2 , kayvan ezimand

background and objectives: environmental conditions in different geographical areas provide a basis for the spread of some diseases. cutaneous leishmaniasis is a serious threat to public health and is one of the arthropod-borne diseases. the prevalence and distribution of this disease is affected by environmental and climatic factors. the aim of this study was to model the spatio-temporal variations in the incidence rate of this disease based on environmental and ecological criteria.methods: the northeast of iran was selected as the study area. the data used in this study included vegetation, surface temperature, precipitation, evapotranspiration, soil moisture, digital elevation model and sunny hours. the artificial neural network method was used to model the spatio-temporal changes of cutaneous leishmaniasis.results: spatial variations in the incidence of the disease had a north-south trend and decreased from north to south. in addition, two foci were identified in the medium altitude areas in north and south khorasan provinces. temporal variations in the incidence of disease in the study period showed that the incidence rate decreased in the two identified foci from 2011 to 2016.conclusion: the modeling results showed that the estimated regression coefficient was 0.92 for neural network based on all three types of data (training, validation, test) indicating good quality of constructed neural network. in addition, sensitivity analysis results showed that sunny hours and soil moisture were the most important factors in the model function.