تفاوت‌های استانی مرگ‌های زودرس ناشی از بیماری‌های غیر‌واگیر ایران، سال‌های 1395 تا 1398

مقدمه و اهداف: به طور کلی چهار گروه از بیماری‌های غیر‌واگیر (بیماری‌های قلبی و عروقی، سرطان، دیابت و بیماری‌های مزمن تنفسی) بیش از 80% از علل مرگ زودرس را در سال به خود اختصاص می‌دهند و بیش از 85% آنها در کشورهای با درآمد کم و متوسط رخ می‌دهد. این مطالعه با هدف برآورد احتمال مرگ زودرس ناشی از این بیماری‌ها در استان‌های ایران انجام شد. روش کار: داده‌های علل مرگ برای سال‌های 1395 تا 1398 از سامانه نظام ثبت و طبقه‌بندی علل مرگ وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی استخراج گردید. پس از اصلاح کم شماری مرگ (با استفاده از روش پیشنهادی adair و lopez) احتمال مرگ‌های زودرس ناشی از بیماری‌های غیر‌واگیر محاسبه گردید. یافته‌ها: بیماری‌های غیر‌واگیر (چهار بیماری اصلی) در سال‌های 1395 تا 1398 به ترتیب 68/98، 69/44، 69/17 و 67/94 درصد از کل موارد مرگ کشور را تشکیل می‌دادند. احتمال مرگ زودرس کشوری ناشی از بیماری‌های اصلی غیر‌واگیر در سال‌های 1395 تا 1398 به ترتیب 14/95، 15/15، 15/25 و 16/63 درصد بود و بیشترین درصد احتمال مرگ زودرس در استان گلستان بود. نتیجه گیری: درصد احتمال مرگ بیماری های غیر واگیر یکی از شاخص های مهم برای پیشگیری و کنترل بیماری های غیر واگیر در سطح ملی و بین المللی می باشد که باید مورد پایش مستمر قرار گیرد. با توجه به اختلاف عوامل اجتماعی-اقتصادی و شرایط اپیدمیولوژیک بین استان های مختلف کشور، لازم است مطالعات جامعی به منظور شناسایی عوامل اجتماعی-اقتصادی، همه گیر شناسی و سایر عوامل خطر بیماری در هر استان طراحی و اجرا گردد.

provincial differential in premature deaths due to the non-communicable diseases in iran, 2016-2019

background and objectives: overall, the four categories of non-communicable diseases (ncds) (cardiovascular disease (cvd), cancer, diabetes and chronic respiratory diseases) contribute to over 80% of annual premature deaths, with more than 85% of these occurrences transpiring in low- and middle-income countries. this study seeks to assess the likelihood of premature mortality attributable to these diseases across the provinces of iran.methods: data on causes of death from 2016 to 2019 was extracted from the death registration system of the ministry of health and medical education. to assess the completeness of the death registration system on a provincial level, we employed a novel method introduced by adair and lopez.results: from 2016 to 2019, non-communicable diseases, specifically the four primary diseases, constituted 68.98%, 69.44%, 69.17%, and 67.94% of all causes of death in iran, respectively. during the same period, the probabilities of premature mortality attributed to major non-communicable diseases were 14.95%, 15.15%, 15.25%, and 16.63%, respectively. notably, golestan province exhibited the highest probability of premature death.conclusion: the percentage of probability of death resulting from non-communicable diseases is a crucial indicator for the prevention and control of ncds at both the international and national levels. this indicator requires ongoing monitoring to effectively address the issue. given the diverse socioeconomic and epidemiological circumstances across the provinces of iran, acquiring a comprehensive understanding of the current situation regarding these diseases becomes imperative. such knowledge facilitates the development of well-informed planning and policy-making strategies aimed at managing the increasing burden of ncds and ensuring equitable healthcare provision.