بررسی عوامل موثر بر خودارزیابی سلامت سالمندان شهر تهران با استفاده از مدل معادله ساختاری تعمیم‌یافته

مقدمه و اهداف: با توجه به روند رو به رشد سالمندی در ایران، مطالعه عوامل موثر بر سلامت آنان ضروری می‌باشد. هدف اصلی مطالعه حاضر، بررسی تعیین‌کننده‌های جمعیتی، اجتماعی و اقتصادی سلامت خودارزیابی شده سالمندان در شهر تهران با استفاده از مدل معادله ساختاری است. روش کار: در مطالعه حاضر از داده‌های یک مطالعه مقطعی که در آن 598 سالمند60 ساله و بیشتر از مناطق 22 گانه شهر تهران در سال 1394 با استفاده از روش نمونه‌گیری چندمرحله‌ای طبقه‌بندی‌شده انتخاب و پرسشنامه محقق‌ساخته برای آنان تکمیل شد، استفاده گردید. پایایی پرسشنامه نیز با استفاده از دو شاخص‌ سازگاری درونی و زمانی تایید گردید. به منظور بررسی تعیین‌کننده‌های شاخص خودارزیابی سلامت سالمندان از معادله ساختاری تعمیم‌یافته (gsem) و دو برآوردگر ulsmv و wlsmv در نرم‌افزار (mplus  3.7) استفاده شد. یافته‌ها: براساس شاخص‌های نیکویی برازش، برآوردگر ulsmv برای بررسی عوامل موثر بر خودارزیابی سلامت سالمندان انتخاب شد (tli=0/962, cfi=0/951, rmsea=0/02). نتایج نشان داد که رتبه خودارزیابی سلامت سالمندان متاهل نسبت به مجرد (0/022=p-value) و شاغلین نسبت به غیرشاغلین (0/048=p-value) بیشتر بود. با افزایش شاخص‌های معنویت (0/016=p-value)، سلامت فیزیکی و روانی (0/001=p-value) و رفتار سلامت محور (0/016=p-value)، مقدار نمره استاندارد خودارزیابی سلامت سالمندان افزایش یافت. سلامت فیزیکی و روانی نقش میانجی کامل را در روابط میان متغیرهای جنسیت (0/014=p-value)، وضعیت تاهل (0/040=p-value)، سطح تحصیلی (0/039=p-value)، پایگاه اجتماعی-اقتصادی خوداظهاری (خوب 0/013=p-value و متوسط 0/017=p-value) و تعداد بیماری (0/001=p-value) با خودارزیابی سلامت سالمندان داشت. نتیجه‌گیری: براساس یافته ‏های این مطالعه، در سیاست‌گذاری‌های حوزه سالمندی توجه ویژه به متغیرهای ساختاری مانند جنسیت، وضعیت تاهل، سطح تحصیلات و پایگاه‏ های اجتماعی اقتصادی علاوه بر سلامت فیزیکی و روانی ضروری می‌نماید.

study of determinants of self-assessed health of elderly people in tehran using generalized structural equation model

background and objectives: considering the growing trend of aging in iran, it is necessary to study the factors affecting the health of elderly people. the main purpose of this study was to investigate demographic, social, and economic determinants of selfassessed health of elderly people in tehran using generalized structural equation model (gsem).methods: the data of the present study was obtained from a crosssectional study in which 598 elderly people aged 60 years and over were selected from 22 districts of tehran in 20151394 using stratified multistage sampling method and a researchermade questionnaire was completed for them. the reliability of the questionnaire was also confirmed using and time consistency. to study the determinants of selfassessed health of elderly people, wlsmv and ulsmv estimators of gsem were compared in mplus (7.3). results: based on the goodnessoffit indices, the ulsmv estimator was selected to evaluate factors affecting the selfassessed health of elderly people (rmsea=0.02, cfi=0.951 and tli=0.962). the selfassessed health ranks of married and employed elderly people were higher than single (pvalue=0.022) and unemployed (pvalue=0.048) ones, respectively. an increase in spirituality (pvalue=0.016), physical and mental health (pvalue=0.001), and healthoriented behavior (pvalue=0.016) increased the standard score of selfassessed health of elderly people. physical and mental health played a complete mediating role in relationships of gender (pvalue=0.014), marital status (pvalue=0.040), education level (pvalue=0.039), selfreported socioeconomic status (good/ pvalue=0.013 and middle/pvalue=0.017) and number of diseases (pvalue=0.001) with selfassessed health of elderly people.conclusion: according to the results, for policymaking in the field of geritrics, special attention should be paid to structural variables like gender, marital status, education level, and selfreported socioeconomic status in addition to physical and mental health.