«اسلام سیاسی»؛ از گفتمان تکفیر تا گفتمان تکثیر ( با درنگی بر اندیشه های سید قطب و امام خمینی)

در ادبیات سیاسی جهان مفاهیمی چون اسلام گرایی ، بنیادگرایی، اسلام سیاسی و... ، با تنوع مفهومی فراخ وگسترده‌ای به کار رفته و با وجود این تفاوتِ در تعاریف، هر یک از این واژگان ، مصادیق مختلفی یافته‌اند. طبیعتا این ابهامِ در مفاهیم ، باعث عدم دقت و شفافیت در طرح مطالب و نوشته‌های علمی یا گفته‌ها و نوشته‌های رسانه‌ای گردیده است.به ویژه آنکه تلقی ها و برداشتهای صورت گرفته از این مفاهیم در سپهر سیاست و اجتماع ایران چه بسا مغایر آن برداشت و تلقی جهانی بوده است. با وجود چنین ابهام و ایهامی که سهوا یا عمداً رخ داده است ، برخی بازشناسی‌های مفهومی ضرورت دارد. روش تحقیق در این مقاله تحلیل گفتمان بوده و به صورت تطبیقی دو گفتمان سید قطب و امام خمینی را مورد توجه قرار داده شده است . در این مقاله سعی شده است که به بعضی از این مفاهیم در ایران  و نیز مقایسه برخی مفاهیم و اندیشه‌ها در خارج از ایران، با تمرکز بر اندیشه سیاسی امام خمینی و سید قطب پرداخته شود.از این رهگذر ابتدا به دو تلقی و برداشت از اسلام سیاسی که در ایران پس از انقلاب رواج داشته و نیز به تلقی و فهم جهانی (خارج از ایران) از این مفهوم پرداخته شده است. از همین زاویه و با توجه به برداشتهای دوگانه اسلام قدرت محور و اسلام جامع به مقارنۀ اندیشه های امام خمینی  و سید قطب  تفاوتهای بنیادین این دو اندیشه و برخی از آثار این تفاوتها پرداخته شده است. علاوه بر تاکید بر بازشناسی های مفاهیم کلیدی که مورد توجه نویسنده در این مقاله بوده است، اهمیت تحلیل و تفکیک بنیادهای فکری اندیشمندانی که چه بسا در نگاه نخست همه آنها در یک مکتب و مسیر فکری انگاشته می شوند، به ویژه از حیث آثار و تبعات آن نشان داده شده است.

political islam; from “excommunication discourse” to “proliferation discourse” (with the focus on the opinions of seyyed qutb and imam khomeini)

these concepts, such as political islam, fundamentalism, islamism, etc. are used in the political literature of the world with a wide range of concepts, and since they have found various examples with this difference in definitions, that conceptual ambiguity causes inaccuracy and possibly the lack of transparency has been made in the various things said and written in scientific writings or media sayings and writings. especially, the perceptions and understandings of these concepts in the sphere of iranian politics and society may have been contrary to that perception and perception. in spite of such ambiguities and doubts that have occurred inadvertently or intentionally, some conceptual recognition are necessary. in this article, an attempt has been made to deal with some of these concepts in iran, as well as to compare some concepts and ideas outside of iran, focusing on the political thought of imam khomeini and seyyed qutb. political that has been popular in iran after the revolution, and also the global perception and understanding (outside of iran) of this concept has been discussed.from this point of view and considering the dual understandings of power-oriented islam and comprehensive islam, the fundamental differences of these two ideas and some of the effects of these differences have been compared to the thoughts of imam khomeini and seyyed qutb.