ویژگی‌های دولت و جامعه پیشاصنعتی در ایران در منظومه فکری پاتریشیا کرون

برای تبیین وضعیت سیاسی اجتماعی ایران پیش از مواجهه با دوران مدرن عموماً از نظریاتی مانند استبداد شرقی، دولت‌های خودکامه شرقی یا سلطانیسم که به‌عنوان دولت دیوان‌سالار شرقی هم شناخته می‌شود، استفاده می‌شود، درحالی‌که به نظر می‌رسد این نظریات بیشتر تلاشی برای انطباق تاریخ با نظریه است نه اینکه تلاش کند نظریه را به‌واسطه مواد و عناصر تاریخی شکل دهد. در این مقاله ضمن نقد کاستی‌های نظریات فوق، سعی می‌شود با استفاده از منابع اسنادی و کتابخانه‌ای و چارچوب نظری ارائه‌شده توسط کرون در کتاب «جامعه‌های ماقبل صنعتی» در مورد دولت‌های حداقلی این جوامع و مختصات آن، به این سوال پاسخ داده شود که پاتریشیا کرون به‌واسطه چارچوبی که در کتاب «جامعه‌های ماقبل صنعتی» تصویر کرده و شواهدی که در دیگر پژوهش‌های خود گردآورده است، چه صورت‌بندی از جامعه‌شناسی تاریخی ایران و تضاد دولت و جامعه در ایران ماقبل صنعتی داشته است و این تضاد چه تاثیری در مواجهه با جنبش‌های مرکزگریزی مثل قیام سیاه‌جامگان، سپیدجامگان یا اسماعیلیان داشته است؟ فرضیه منتخب در این نوشتار این است که دولت‌های سنتی از روی ماهیت نحیف و شکننده خود ناتوان در برخورد با این جنبش‌ها بوده‌اند و حتی جنبش‌های کم‌جمعیت هم می‌توانسته سال‌ها دولت‌های مرکزی را مشغول خود کند. یافته‌های این پژوهش که همراه بررسی مختصر چند نمونه دولت‌های پیشاصنعتی حاضر در تاریخ تمدن ایران بود، دولت‌های پیشاصنعتی آن‌گونه که کرون تصویر می‌کند ماهیتاً ضعیف هستند و این ضعف نه‌تنها به‌واسطه خود بلکه شرایط جبری غیرصنعتی زمانه است.

features of the state and pre industrial society in iran in the intellectual system of patricia crone

to explain the political and social situation of iran before encountering the modern era, theories such as oriental despotism, oriental autocratic governments, or sultanism, which is also known as the eastern bureaucratic government, are generally used. in contrast, these theories seem to be more of an attempt to adapt history to theory rather than trying to shape the theory through historical materials and elements. in this article, while critiquing the shortcomings of the aforementioned theories, an attempt is made to address the inquiry posed by patricia crone in her book “pre industrial societies”. the framework she presented in her book and the evidence gleaned from other studies serve to answer the question of how the historical sociology of iran came about and how the tensions between the state and society in pre industrial iran were shaped by the factors that influenced its formulation. additionally, she explores the impact of this conflict on the is, such as the abbasid revolution (siahjamegan), &sepidjamegan” and &ismailis” the selected hypothesis in this article is that the traditional governments have been unable to deal with these movements due to their thin and fragile nature, and even the small population movements could have occupied the central governments for years. several examples of pre industrial governments present in the history of iranian civilization were examined in this research. the findings of this research show that pre industrial governments as depicted by crone are weak, and this weakness is evident in the results.