جایگاه مفهومی «حق و خیر» در گفتمان‌های غالب در جمهوری اسلامی

دوگانه مفهومی خیر و حق از اساسی‌ترین موضوعات اندیشه ی سیاسی و از جمله شالوده‌های مباحث نظری درباره ی دموکراسی‌خواهی و حکومت قانون به شمار می آید. تقدم و تاخر این دو مفهوم نسبت به یکدیگر نیز از موضوعات اختلافی بین فلاسفه سیاسی حتی مدرنی چون کانت و رالز بوده است. در این مقاله سعی شده تا هم نگاه غالب گفتمان های جمهوری اسلامی به این دو مفهوم بررسی و تحلیل شود، و هم درصورت وجود یک یا هردو آنها در این گفتمانها ، تقدم و تاخر آنها نیز بررسی شود. لذا با مفروض گرفتن اهمیت این دو مفهوم در نگاه به امر سیاسی، در این مقاله تلاش می شود تا بیابیم : بازتاب این دوگانه در گفتمان‌های سیاسی مسلط در جمهوری اسلامی چگونه بوده است؟ آیا می‌توان ردّی از این دوگانه را در نظام معانی درون-گفتمانی و تقابل‌های میان-گفتمانی در حوزه سیاسی پس از انقلاب اسلامی ایران پیدا کرد؟ روش تحلیل این مقاله مبتنی بر نظریه ی گفتمان است . در چارچوب نظری نیز ضمن اشاره به مباحث مفهومی درباره ی دوگانه خیر و حق، تاکید بیشتر را بر نظریه عدالت به مثابه انصاف جان رالز گذاشته‌ایم که ضمن تلاش برای ارائه ی ترکیبی میان مقولات حق و خیر، تقدم منطقی را بر حق قرار می‌دهد. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که دو گفتمان مسلط اصلاح‌طلبی/اصول‌گرایی و پیشینیان گفتمانی آن ها در دوره ی جمهوری اسلامی، رویکردهایی خیرمحور دارند و معطوف به غایتی آرمانی بوده‌اند.

the conceptual position of right and good in the dominant discourses in the islamic republic

the conceptual duality of good and right is one of the most basic issues of political thought,. the superiority and inferiority of these two concepts to each other has been a matter of dispute between even modern political philosophers such as kant and rawls. in this article, an attempt has been made to check and analyze the dominant view of the discourses of the islamic republic on these two concepts, and if there is one or both of them in these discourses, their precedence and backwardness are also examined. therefore, by assuming the importance of these two concepts in looking of the political , in this article, we try to find out: how has this duality been reflected in the dominant political discourses in the islamic republic? is it possible to find traces of this duality in the system of intra-discourse meanings and inter-discourse confrontations in the political field after the islamic revolution of iran? the analysis method of this article is based on discourse theory. in the theoretical framework, while referring to the conceptual discussions about the duality of good and right, we have put more emphasis on john rawls’s theory of justice as fairness, which, while trying to present a combination between the categories of right and good, places logical precedence over right. the findings of the research show that the two dominant discourses of reformism/ principalism and their predecessors in the period of the islamic republic basically have benevolent approaches and were aimed at an idealistic goal.