بررسی تطبیقی بازنمایی خاطراتی روسیه و انگلیس در حوزه‌های اجتماعی و دولتی در ایران

در نگرش ایرانیان، در سطح دولتی و اجتماعی، اصل عدم مداخله فراتر از اصلی حقوقی است و حساسیت نسبت به مداخله بیگانگان تا جایی است که دغدغه اولیه در ارتباط با بیرون از مرزها بیش از همکاری یا تعامل مبارزه با مداخله خارجی‌ها انگاشته می‌شود. این تلقی، که ریشه در خوانش هزاران سال تاریخ ایران دارد، موجب شکل‌گیری پدیده‌ای شده که در این پژوهش «فراخاطره مداخله بیگانه» نامگذاری شده است. در حوزه دولتی یادآوری تجاوزهای کشورهای خارجی راه‌کار مدیریت گذشته برای تثبیت هویتی سیاست خارجی استکبارستیزانه است. با این وجود سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران به اقتضای نیازهای خود روابطی را با قدرت‌های بزرگ و حتی دشمنان تاریخی خود برقرار کرده است. دو نمونه از مهم‌ترین مخاطبان خاطراتی ایران در این زمینه هم روسیه و انگلیس هستند بر اساس نظریه سیاست خاطره، شیوه بازنمایی خاطرات مقدمه ای ضروری و حیاتی در راستای مشروعیت بخشی به جهت گیری خصمانه یا دوستانه در قبال کشورهای خارجی است. سوال پژوهش این است که رویکرد خاطراتی دولت در رابطه با خاطره مداخله‌های روسیه و انگلیس چیست و این رویکرد تا چه میزان مورد پذیرش اجتماعی قرار گرفته شده است؟ در پاسخ گفته می‌شود بازنمایی خاطراتی انگلیس در حوزه دولتی مبتنی بر «سیاست یادآوری» خصومت‌های گذشته است و به دلیل تطابق خاطره رسمی و غیررسمی از مشروعیت کامل در حوزه اجتماعی برخوردار می‌باشد اما بازنمایی خاطراتی دولتی در قبال روسیه مبتنی بر «سیاست فراموشی» است و به دلیل عدم تطبیق این جهت‌گیری با تصور رایج خاطراتی مردم از روسیه، با مقاومت خاطراتی مواجه شده است.

A comparative study of the representation of Russian and British memories in the social and governmental spheres in Iran

In Iran’s foreign policy, the nonintervention principle is beyond the legal principle and has a fundamental aspect in Iranian philosophy and worldview in its view of the outside world. It is as if the primary function and primary concern in relation to outside borders is to combat foreign intervention, rather than cooperation or interaction. This perception has led to the formation of a phenomenon that in this study has been called “the metamemory of stranger intervention”. Two examples of the most important audience of Iranian memories in this regard are Russia and Britain. However, the foreign policy of the Islamic Republic of Iran has both extroverted and active aspects and has also established relations with the great powers and even its historical enemies according to their political, security and economic needs. The question of this research is what is Iran’s politics of memory towards Russia and Britain? In response, it is said that Iran’s memory policy towards Britain is based on the &politics of remembrance& of past hostilities and has full legitimacy due to consensus memories and the matching of formal and informal memory, but in relation to Russia it is based on the politics of forgetting and the use of silencing techniques and alternative narration, , but this approach has created resistance in the realm of informal memory and the attitude of inconsistency between the present orientation and the common perception of people’s memories of Russia has provoked social reactions and delegitimize the development of relations with Russia.