تحلیل مواضع و فرآیند بسیج منابع سازمان فدائیان خلق (اکثریت) و حزب مشروطه ایران

حزب مشروطه ایران، یکی از گروههای سلطنت طلب خواهان به قدرت رساندن نهاد سلطنت در ایران، و سازمان فداییان خلق نیز جزو گروههای چپ انقلابی است که پس از پیروزی انقلاب در جنگ قدرت میان نیروهایی که در پیروزی انقلاب نقش داشتند، ناکام ماند و سران و اعضای آن مجبور به مهاجرت و پیگیری اهداف خود در خارج از کشور شدند. از آنجا که بررسی مواضع و روند بسیج منابع هریک از این گروهها می تواند به فهم بهتر جنبش های اجتماعی در ایران کمک کند و چنین پژوهشی نیز تابه حال به گونه ای نظام مند در ایران انجام نشده و در این حوزه خلا علمی وجود دارد، نویسندگان این مقاله بر آن شدند تا به این پرسش ها پاسخ دهند که «مواضع و فرایند بسیج منابع حزب مشروطه ایران و سازمان فداییان خلق اکثریت پس از پیروزی انقلاب سال 1357 چه بوده است» و «چرا این گروهها به رغم داشتن هدف مشترک، نتوانسته اند به ائتلاف دست یابند». پاسخ به این پرسش ها به این سبب اهمیت دارد که در هنگام انقلاب اسلامی سال 1357، گروه های گوناگون با ایدئولوژی های متفاوت، موفق به ایجاد ائتلاف علیه نظام شاهی شده بودند. چارچوب نظری مقاله پیش رو، مبتنی بر نظریه بسیج سیاسی چارلز تیلی است که براساس آن، متغیرهای کنش جمعی، سازمان، منافع، بسیج منابع، فرصت/تهدید، و سرکوب /تسهیل، بررسی و فرایند بسیج منابع و مواضع این دو گروه، مقایسه و تفاوت ها و شباهت های آنها مشخص شده است. یافته های این پژوهش که بر پایه روش های تحلیل اسنادی و روش مقایسه ای به دست آمده است، حاکی از این است که این دو گروه، در ابعاد گوناگون مورد مطالعه در زمینه مواضع و روند بسیج منابع، کم و بیش دارای شباهت هستند و تنها اختلاف اصلی در مواضع ایدئولوژیک آنها است. پاسخ این پژوهش به چرایی عدم ائتلاف سازی میان این گروه ها این است که این سازمانها، به دلیل داشتن ایدئولوژی های متفاوت و فرانرفتن از آن حتی برای رسیدن به هدف مشترک) حاضر به همکاری و مدارا با یکدیگر نیستند و نمی توانند ائتلافی میان سازمانهای اپوزیسیون ایجاد کنند؛ در حالی که گروههای اپوزیسیون در انقلاب سال 1357، به منظور رسیدن به منافع مشترک، حاضر به کنار گذاشتن تاکتیکی اختلافهایشان شده بودند.

analysis of the positions and the process of mobilizing the resources of the Constitutional Party of Iran and the Fadaiyan Khalq Majority- Branch Organization

The main question of this article is: what are the positions and the process of mobilizing the resources of the Constitutional Party of Iran and the Fadaiyan Khalq Majority Branch Organizatio. The theoretical framework of the present article is based on Charles Tilly’s theory of political mobilization, in which, based on the variables of collective action, organization, interests, resource mobilization, opportunity / threat and repression / facilitation, the resource mobilization process of these two groups is comparatively examined and their differences and similarities explained. Findings of the research, using a qualitative method of documentary analysis as well as a comparative method, indicate that the positions and the process of political mobilization of the two groups have major differences so that the possibility of any alliance and close cooperation is ruled out due to fundamental differences between them; However, both of them agree on the position of overthrowing the Islamic Republic and replacing it with their own political system.