چگونگی رابطه خود / دیگری در ایران سده اخیر: با کاربست الگوی باختین و رهیافت شانتال موف

یکی از مهمترین مسائلی که ذهن روشنفکران و اندیشمندان ایرانی را از سال ها پیش از مشروطه تاکنون به خود مشغول ساخته است، مواجهه ما با دیگری می باشد. مقاله حاضر، در پی طرح این مسئله است که مبحث خود جمعی یا درک بودن ما درکنار یا در برابر دیگری، از نظرگاه میخائیل باختین چگونه صورت بندی می شود؟ بدین منظور، برای فهم و تفسیر کیفیات رابطه خود با دیگری، تلاش داریم با کالبدشکافی گزاره های مندرج در اندیشه باختین و با استعانت از رهیافت شانتال موف در خصوص امر سیاسی، این فرضیه را مورد آزمون قرار دهیم که علی رغم تلاش هایی که اندیشمندان و رجال سیاسی این دوران در خصوص فهم و شناخت غیر (به مثابه تجدد) طی دوران معاصر داشته اند، نوع مواجهه ما با دیگری در خصوص مبحث هویت و گفتمان توسعه ، در نهایت منجر به تقویت گفتمانی مونولوگ تخاصمی از سوی حاکمیت ها گردیده و گفتگومندی(دیالوگ) با غیردر برخی دوره ها به صورت بسیارضعیف و شکننده تحقق یافته است. به نظر می رسد مفهوم دیالوجیسم باختینی همراه با زبان سیاسی موف، قابلیت توضیح و استفاده برای انسداد گفت و گو در جامعه امروز ایران را در خصوص سویه های این رویارویی دارند.

Qualities of self / other relationship in Iran in the last century: using Bakhtin model and Chantal Moff approach

Abstract The confrontation of “us” against “others” is one of the paramount mindchallenging issues for Iranian intellectuals and scholars for many years before the Iranian Constitution. The present dissertation aims to address the issue concerning how the “collective self” or our perception of being “side by side” or “against the others” is conceived from Mikhail Bakhtin’s viewpoint. To this end, it was attempted to analyze the hypotheses contained in Bakhtin’s thought system to understand and interpret the qualities of our interactions with others. Accordingly, Chantal Mouffe’s approach toward statesmanship was employed to examine the hypothesis of confrontation manner between “us” against “the others” regarding the identity and development discourse. This discourse has been improved during the contemporary period despite the efforts of intellectuals and politicians of the era in terms of understanding and recognizing the other (as in modernity). Eventually, it led to the strengthening of monologuehostile discourse by the regimes, and dialogue with “the others” was realized in an inadequate and fragile manner during some periods. It appears that the concept of Bakhtinian dialogism along with Mouffe’s political language can be interpreted and employed to block dialogue in today’s Iranian society concerning the aspects of this confrontation