ارزیابی تاثیر کنش‏های دیاسپوریک بر سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران؛ مطالعه ‏ی موردی دیاسپورای ایرانی مقیم ایالات متحده

جوامع مختلف دیاسپورا در سطح بین‏المللی به شیوه‏های مختلفی همچون فعال و غیرفعال، سازنده و مخرب بر مسایل وطن‏شان، کشورهای میزیان و جهان تاثیرگذار هستند. تاثیرات جوامع دیاسپوریک بر سیاست خارجی کشورها، دو دسته تاثیرات بر سیاست خارجی کشور میزبان یا سرزمین مادری را در بر می‏گیرد. هدف مقاله حاضر، امکان‏سنجی نفوذ جوامع دیاسپورای ایرانی بر سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، با تاکید بر جامعه دیاسپورای ایرانی مقیم ایالات متحده است. برای این منظور از مدل مفهومی شاین و بارث (2003) استفاده شده است. یافته‏های پژوهش نشان می‏دهد که توزیع قدرت به‏گونه‏ای نامتوازن به نفع سرزمین مادری و به ضرر جامعه دیاسپورای ایرانی پیش رفته است که این امر باعث گردیده دیاسپورای ایرانی نفوذ بسیار کمی بر سیاست خارجی وطن داشته باشد. چراکه از میان متغیرهای پنج‏گانه‏ی موثر بر این توازان، تنها «ضعف نسبی اقتصادی ایران» تا حدودی راه را برای اثرگذاری کنش‏های دیاسپوریک بر سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران هموراه نموده است. در حالی که چهار متغیر «توانمندی ایدئولوژیک ایران»، «نفوذناپذیری جمهوری اسلامی ایران»، «عدم یکپارچگی دیاسپورای ایرانی در خصوص جهت‏گیری سیاست خارجی ایران» و «نگاه نگران جمهوری اسلامی ایران به دیاسپورای ایرانی» مانع اثرپذیری سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران از کنش‏های جوامع دیاسپورای ایرانی بوده است.