اثر قطر خاک دانه بر پاشمان خاک در شرایط آزمایشگاهی

پاشمان به عنوان مرحله ای مهم از فرآیند فرسایش خاک، باعث جدایش ذرات خاک و آماده شدن آن ها برای انتقال توسط روان‌آب می گردد. مقدار پاشمان به ویژگی های متعددی از عامل فرساینده (باران) و محیط فرسایش پذیر (خاک) بستگی دارد. ویژگی‌های مختلف خاک دانه از جمله مهم ترین عوامل موثر خاک بر پاشمان و متعاقباً بر فرسایش هستند که در پژوهش های مرتبط با فرسایش خاک مورد توجه قرار گرفته‌اند. لذا پژوهش حاضر نیز به منظور ارزیابی تغییرات پاشمان خاک در قطرهای مختلف خاک‌دانه (75/1، 55/3 و 18/5 میلی متر) در یک خاک لومی-رسی-شنی از منطقه مادری حوزه آبخیز کجور انجام گردید. داده‌‌ها با قرار دادن فنجان‌های پاشمان با شیب 18 درصد تحت شبیه سازی باران با شدت و مدت ثابت به‌ترتیب 80 میلی‌متر در ساعت و 28/18 دقیقه و در سه تکرار برای هر تیمار از قطر خاک‌دانه برداشت شد. نتایج نشان داد که اگرچه با افزایش قطر خاک دانه، متغیر های مقدار پاشمان خاک در جهت‎های بالادست و پایین دست شیب و پاشمان خالص و ناخالص کاهش پیدا کرد، اما این کاهش در هیچ یک از متغیرها، معنی دار نبود. بیش ترین و کم ترین مقادیر کاهش در متغیرهای پاشمان به ترتیب مربوط به پاشمان خالص (75/83 درصد) و پاشمان بالادست (55/72 درصد) بود. نتایج هم چنین نشان داد که با افزایش متوسط قطر خاک دانه از 75/1 به 55/3 میلی متر (2 برابر)، مقدار پاشمان ذرات خاک 57 درصد و با افزایش متوسط قطر خاک دانه از 75/1 به 18/5 میلی متر (3 برابر)، 84 درصد کاهش یافت.