تاثیر برداشت شن و ماسه بر میزان بار رسوبی و دانه‌بندی بار بستر در رودخانه ی کجور

هیدرولیکی، هیدرولوژیکی، تغییر توان حمل جریان و افزایش فرسایش بستر و کناره‌های رودخانه و تخریب سازه‌های موجود در مسیر رودخانه می‌شود. آگاهی از تاثیر برداشت شن و ماسه بر مقدار، کیفیت و نحوه‌ی انتقال رسوبات امری اجتناب ناپذیر است. در این پژوهش به منظور بررسی تاثیر برداشت شن و ماسه از رودخانه ‌ی کجور در استان مازندران بر میزان انتقال بار معلق و بستر، تغییرات قطر و اندازه‌ی بار بستر انتقالی، به‌ترتیب تعداد 12 و 3 نمونه رسوب معلق و بستر در شرایط بدون و با برداشت محلی شن و ماسه و دبی از فلوم خروجی مستقر بر رودخانه‌ی کجور در حوزه‌ی آبخیز جنگلی آموزشی و پژوهشی دانشگاه تربیت مدرّس برداشت و آنالیزهای مربوطه انجام گردید. نمونه برداری بار معلق با استفاده از دبّه های نمونه‌بردار و بار بستر با استفاده از تله انداز سبدی شکل رسوب بستر انجام شد. دانه‌بندی بار بستر نیز با استفاده از الک‌های استاندارد و آنالیزهای مربوطه در محیط نرم‌افزار gradistat و excel 2007 انجام گردید. تحلیل نتایج نشان داد که پس از برداشت شن و ماسه از رودخانه، بار معلق بین 300 تا 547 درصد، بار بستر به طور متوسط 1130 درصد و نسبت بار بستر به معلق به‌طور متوسط 120 درصد بیش‌تر از حالت بدون برداشت مصالح بوده است. قطر 10d بار بستر برای شرایط با برداشت کم، متوسط و شدید به‌طور متوسط به‌ترتیب 17، 24 و 35 درصد افزایش داشت. قطر 50d نیز در شرایط با برداشت کم و متوسط و با دبی کم 21 درصد افزایش و در شرایط با شدت برداشت زیاد در دبی مختلف رفتار پیچیده‌ای داشت. قطر 90d هم در شرایط با شدت برداشت کم تغییرات نامحسوسی داشت ولی با شدت برداشت متوسط و زیاد 100 تا 900 درصد افزایش یافت. کلمات کلیدی: استان مازندران، انتقال رسوب، حوزه‌ی آبخیز جنگلی، نمونه‌برداری بار بستر.