ارزیابی میزان تولید رواناب در واحدهای مارنی سازندهای زمین شناسی استان زنجان با استفاده از دستگاه باران ساز

واحدهای مارنی در حدود 4438 کیلومترمربع از سطح استان زنجان معادل 20 درصد را تشکیل می‌دهند. در این مقاله به ارزیابی میزان تولید رواناب در واحدهای مارنی موجود در سطح استان زنجان با استفاده از دستگاه بارانساز مصنوعی پرداخته شده‌است. برای این منظور با گروه بندی و تلفیق نقشه‌های شیب، اقلیم و واحدهای مارنی سازندهای زمین شناسی در محیط نرم افزار arcgis9.3 اقدام به تعریف واحدهای کاری به تعداد 18 واحد شده و در عملیات صحرایی برای هر واحدکاری سه تکرار سنجش میزان رواناب تولید شده با استفاده از دستگاه شبیه ساز باران به ابعاد کرت 1×1 متر و جمعا 54 آزمایش انجام گردید. داده های به‌دست آمده از عملیات صحرایی با استفاده از برنامه آماری sas و روش آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی، روش تجزیه و تحلیل مدلهای خطی (glm model)، آزمون f و روش مقایسه مقادیر میانگین دانکن مورد ارزیابی قرار گرفت. بررسی روابط بین زمان شروع، حجم و ضریب رواناب در واحدهای مارنی نشان می دهد که معادله همبستگی بین آن‌ها از نوع درجه دوم بوده و تا حدودی می‌تواند روند تغییرات را تفسیر نماید. تجزیه و تحلیل آماری داده‌ها نشان می‌دهد که اثر واحدهای مارنی و شیب بر تغییرات زمان شروع رواناب معنی‌دار است. در حالی که اثر اقلیم معنی‌دار نیست. اثر واحدهای مارنی بر حجم و ضریب رواناب واحدهای کاری معنی‌دار بوده ولی اثر عامل شیب و اقلیم بر این دو ویژگی معنی‌دارنیست. بر اساس مقایسه میانگین مقادیر به روش دانکن واحدهای مارنی از نظر حجم و ضریب رواناب به چهار گروه قابل تفکیک می‌باشند که از نظر حجم و ضریب رواناب با همدیگر اختلاف معنی‌داری دارند. به طوری که هرچقدر میزان سیلت موجود در آن بالا باشد، به دلیل عدم یا کم بودن قابلیت جذب آب در این واحدها، در این حالت زمان شروع رواناب سریع و حجم رواناب تولیدی بالا خواهد بود. اما از نظر زمان شروع رواناب واحدهای مارنی به سه گروه تقسیم می‌گردند. به همین ترتیب اثر شیب و اقلیم بر حجم و ضریب رواناب واحدهای مارنی نیز معنی دار است