بررسی تاثیر اندوده سطحی خاک بر میزان رواناب و فرسایش بینشیاری با استفاده از شبیه سازی باران

تشکیل اندوده سطحی در نواحی خشک و نیمه خشک یکی از مهمترین عوامل موثر در کاهش نفوذپذیری خاک، ایجاد روان آب و فرسایش بین شیاری میباشد. هدف ازاین بررسی آگاهی از چگونگی تاثیر اندوده سطحی بر میزان رواناب و فرسایش بینشیاری می باشد. اینپژوهشدر یکپلاتآزمایشی بهطولیکمتروعرض 5/0 متر در سه شیب (5، 15 و 25 درصد) و در چهار شدت بارندگی (21، 38، 50 و 81 میلی متر بر ساعت) انجام یافت. به این منظور دو خاک با بافت لومی شنی (s1) و لومی رسی (s2) از منطقه ایلخچی در کلیبر استان آذربایجان شرقی با کاربری زراعی و یک خاک رسی (s3 ) با کاربری زراعی انتخاب شدند. در هر ترکیبی از شیب و شدت بارندگی، نمایه اندوده سطحی نسبی (rsi )، زمان لازم برای رسیدن به حداقل هدایت هیدرولیکی (tlim) به عنوان نمایهای از انسداد سطحی منافذ خاک، مقدار رواناب و رسوب، اندازهگیری و محاسبه شد. نتایج نشان داد که خاک s1 با داشتن rsi برابر با 23/2 و tlimبرابر با 6 دقیقه، به عنوان خاک حساس به تشکیل اندوده سطحی و خاک s3 با داشتن rsi برابر با 9/8 و tlimبرابر با 102 دقیقه به عنوان خاک مقاوم یا با حساسیت کم به تشکیل اندوده سطحی بودند. علاوه بر آن، در خاک s1 با افزایش شیب در شدت بارندگی 50 میلیمتر در ساعت، مقدار رواناب بهتدریج کاهش یافت اما در بقیه شیبها و خاکها، میزان رواناب تحت تاثیر افزایش شیب قرار نگرفت و یا مقدار رواناب افزایش یافت. همچنین مقدار رسوب در خاک s1 وs2 با تشکیل اندوده سطحی در طول بارندگی کاهش یافت. اما روند تغییرات غلظت رسوب در خاک s3 واضح نبود.