تاثیرپذیری متغیرهای رژیم جریان از تغییرات مولفه‌های اقلیمی بارش و دما در برخی از رودخانه‌های دامنه کوهستان سبلان

مدیریت منابع آب نیازمند لحاظ تغییرات مولفه‌های اقلیمی است. پژوهش حاضر با هدف تحلیل تاثیرپذیری متغیرهای جریان پرآبی و کم‌آبی از تغییرات بارش و دما در رودخانه‌های دامنه سبلان اردبیل صورت گرفت. تاثیرپذیری دبی جریان از مولفه‌های اقلیمی ارزیابی شد، توسط نرم‌افزار change point analysis، داده‌های بارش و دما از نظر وجود وقوع روند معنادار آزمون شد. سال‌های تغییر روند بارش و دما به‌عنوان مبنا انتخاب و بر این اساس داده‌های دبی متناظر به دوره‌های قبل و بعد از تغییر متغیرهای اقلیمی تقسیم شد. برای هر دو دوره، 41 شاخص‌ پرآبی و کم‌آبی با نرم‌افزار rap محاسبه شد. بر اساس نتایج در ایستگاه‌های لای، نیر و پل‌سلطانی آماره بیشینه دبی جریان در دوره بعد از تغییر در مولفه‌های اقلیمی روند کاهشی داشته است. روند میانگین مقدار نوسانات افزایشی در اکثر ایستگاه‌ها کاهشی بوده است. شاخص تعداد روزهای صفر جریان در ایستگاه‌های اهل‌ایمان و پل‌سلطانی در دوره بعد از اثر به ترتیب 201 و 947 درصد افزایش داشته است. مقادیر میانگین بیشینه متحرک 3 روزه در ایستگاه‌های آب‌سنجی اهل‌ایمان، نیر، پل‌سلطانی و یلادرق به ترتیب 29.53، 45.58، 35.24 و 39.42 درصد کاهش داشته است. درمجموع نتایج نشان می‌دهد که رژیم هیدرولوژی رودخانه‌ها تحت تاثیر مولفه‌های بارش و دما دچار تغییر شده است.

changes of flow regime variables under the influence climatic components of precipitation and temperature in some rivers of sabalan mountain

water resources management needs to consider the effects of climate change on its main hydrologic cycle components. therefore, the present study was conducted to analyze the impact of high and low flow variables from rainfall and temperature changes in the rivers of sabalan in ardabil province. the rainfall and temperature gauge stations corresponding to hydrometric stations were selected. then, the dependency of discharge and climatic components were examined during 1969 to 2019. the change point analysis was used to test the significant changes in rainfall and temperature time series. then, the discharge data were divided into periods before and after the change of climatic variables. for both periods, 41 variables of high and low indicators were calculated using rap software. based on the results in lay, nir and pol-e-soltani stations, the maximum flow discharge in the period after the change in climatic components has a decreasing trend compared to the before period. the trend of the average value of rising rate in most stations was decreasing. the number of zero days in ahl-e-iman and pol-e-soltani stations has increased by 201 and 947 percent in the post-effect period, respectively. the mean values ​​of the 3-day moving maximum in ahl-e-iman, nir, pol-e-soltani and viladaraq hydrometer stations decreased by 29.53%, 45.58%, 35.24% and 39.42%, respectively. in conclusion, the hydrological behavior of the stations has changed under the influence of precipitation and temperature components.