محاسبه حجم خاک از دست رفته ناشی از فرسایش خندقی و برآورد هزینه اقتصادی آن (مطالعه موردی: حوزه آبخیز قاضیان استان فارس)

فرساش خندقی به عنوان یکی از مهمترین و مخرب ترین شکل تخریب زمین، و هدر رفت خاک در سراسر جهان شناخته شده است. از آنجا که برآورد حجم خاک از دست رفته و درک هزینه های اقتصادی فرسایش خاک از اهمیت زیادی برخوردار است؛ این پژوهش با هدف محاسبه ی حجم خاک از دست رفته ناشی از فرسایش خندقی و برآورد هزینه ی اقتصادی آن در حوزه ی آبخیز قاضیان واقع در شمال استان فارس انجام شده است. به این منظور، در ابتدا حجم خندق ها محاسبه شده و با استفاده از وزن مخصوص ظاهری، وزن خاک از دست رفته محاسبه شد. سپس با جمع این مقادیر، وزن خاک فرسایش یافته ناشی از فرسایش خندق ها محاسبه شد. نتایج نشان دادخندق های این منطقه سالانه به طور متوسط 201/10 متر مکعب (263/43 تن) فرسایش و هدر رفت خاک داشته اند؛ به طوری که این خندق ها به طور متوسط در هر سال 7376/25 دلار (295050000 ریال) خسارت به منابع خاک وارد نموده اند. این نتایج حاکی از اثر مخرب فرسایش خندقی در هدر رفت خاک، و توجه بیشتر به کنترل این نوع فرسایش با استقرار پوشش گیاهی بومی و سازگار، افزایش ضریب زبری، انحراف رواناب های ایجاد شده، و انجام پژوهش های دقیق در مناطق مختلف کشور دارد.

Determination of soil volume loss due to gully erosion and estimation of its economic cost (Case study: Ghazeian watershed, Fars province)

Gully erosion is known as one of the most important and destructive forms of land degradation, and the loss of soil throughout the world. As estimation of soil volume loss and understanding the economic costs of soil erosion are of great importance; this study has been carried out to calculate the amount of soil volume loss due to gully erosion and estimate its economic cost in Ghazeian watershed located in north of Fars province. To do so, the volume of gullies was calculated and thereafter, the mass of soil loss was determined using soil bulk density. Then, total amount of soil loss mass was determined by summation of the mass of soil loss from gullies. The results showed that an average of 201.10 m3 (263.43 ton) soil eroded and loss each year due to gullies erosion in this region, and it damaged the soil resources by an average of 7376.25 dollars (295050000 Rials) per annum. These results indicate the destructive effect of gully erosion on soil loss, and therefore, more attention is required to control this type of erosion by establishing native and consistent vegetation, increasing the roughness coefficient, diverting runoff path, and performing precise research in different regions of the country.