ارزیابی فعالیت‌های آبخیزداری با استفاده از مدل‌های Ahp و Anp (مطالعه موردی: حوزه آبخیز حیدری استان چهارمحال و بختیاری)

در پژوهش حاضر به منظور ارزیابی اقدامات زیستی و مکانیکی مهار سیل و فرسایش، دو زیرحوضه از آبخیز حیدری واقع در استان چهارمحال و بختیاری انتخاب شدند که با داشتن شرایط اقلیمی، هیدرولوژیکی، خاکی، پوشش گیاهی و کاربری اراضی تقریباً یکسان، نماینده اجرای اقدامات زیستی و مکانیکی محسوب می شوند. برای ارزیابی اقدامات انجام شده معیارهای اجتماعی شامل آموزش، مشارکت، سطح درآمد و رضایتمندی بهره برداران و معیارهای فنی شامل کاهش سیلاب، ذخیره آب، افزایش درآمد و افزایش پوشش گیاهی انتخاب شد. روابط بین معیارها، زیرمعیارها و گزینه های مورد بررسی در دو مدل فرآیند تحلیل شبکه ای (anp) و تحلیل سلسله مراتبی (ahp) تعریف شد. سپس پرسشنامه های مقایسات زوجی عوامل در هر دو مدل anp و ahp در اختیار 30 تن از کارشناسان و خبرگان آبخیزداری استان چهارمحال و بختیاری قرار گرفت. نتایج نشان داد از بین زیرمعیارهای اجتماعی، زیرمعیار مشارکت در مدل ahp و زیرمعیار افزایش درآمد در مدل anp وزن بیشتری کسب کرده اند. از بین زیرمعیارهای فنی، زیرمعیار کاهش سیل در هر دو مدل وزن بیشتری کسب کرده است. هم چنین در انتخاب روشهای زیستی معیارهای اجتماعی و نیز افزایش پوشش گیاهی مهم هستند. در حالی که در انتخاب روش های مکانیکی کاهش سیلاب و ذخیره آب تاثیرگذارند. نهایتا نتایج نشان داد اقدامات زیستی در مهار سیل و رسوب ارجحیت دارند. وزن اقدامات زیستی و مکانیکی در مدل anp به ترتیب 0.60 و0.40 و در مدل ahp به ترتیب 0.51 و 0.49 است.

Assessment of Watershed Management Activities using Analytical Hierarchy Process and Analytical Network Process (Case study: Heidary Watershed, Chaharmahal and Bakhtiari Province)

In this research, in order to assess the biological and mechanical measures of flood and erosion control, two subwatersheds of Heidari Watershed located in Chaharmahal and Bakhtiari Province with similar climatic, hydrological, edaphic, vegetation and land use conditions as representative areas were selected. To assess the conducted measures, social criteria including education, participation, income level and beneficiaries' satisfaction and technical criteria including flood control, water storage, revenue increase and vegetation enhancement were used. The relationships between criteria, subcriteria and under consideration options were defined in ANP and AHP models. Then, pairwise questionnaires of the factors in both ANP and AHP models were provided to 30 watershed management experts in Chaharmahal and Bakhtiari Province. The results showed that among the social subcriteria, participation in the AHP model, and increased revenues in the ANP model, allocated more weights. Also, the flood reduction criterion has gained more weight between the technical subcriteria, by both models AHP and ANP. Social criteria and increasing vegetation cover are important for selecting biological methods. While water storage and flood reduction are important for selecting mechanical approaches. Finally, the results showed that biological measures are preferable to flood and sediment control. The weight of biological and mechanical operations in the ANP model is 0.60 and 0.40, respectively and in the AHP model, the weights were 0.51 and 0.49, respectively.