بررسی مراحل فنولوژیک گیاه و نوع آلاینده‌ها در میزان کارایی نوارهای حائل گیاهی

آلودگی غیرنقطه ای تهدید بسیار جدی برای آب های سطحی به خصوص در زمینه اوتروفیکاسیون است. نوارهای حائل گیاهی شامل گیاهان خاصی می باشند که جریان قبل از ورود به آبراهه ها از آن ها عبور می نماید و این موجب کاهش حجم رواناب، آفت کش های انباشته شده و دیگر آلاینده های جریان توسط نفوذ، جذب و انباشت رسوب می گردند. بنابراین تحقیق حاضر با هدف بررسی تاثیر مراحل فنولوژی گیاه و نوع آلاینده ها بر کارایی نوارهای حائل گیاهی در نگهداشت آن ها به انجام رسیده است. این پژوهش با استفاده از کرت های آزمایشی 10 ×1 متری و تولید رواناب مصنوعی با دبی حاصل از بارندگی با دوره بازگشت 100 سال و همچنین با استفاده از دو گونه گیاهی وتیور و چمن بومی در منطقه لالیم ساری طی یک سال به انجام رسید. نتایج نشان داد که نوار حائل حاوی وتیور در مراحل رشد رویشی و گلدهی بهترین عملکرد را در کاهش آلاینده های موجود در رواناب دارد به طوری که حجم رواناب، غلظت رسوب، نیترات و فسفات را به ترتیب تا 80%، 87%، 81% و 93% کاهش داد. همینطور این کارایی برای نوار حائل حاوی چمن در مرحله رشد رویشی به حداکثر خود رسید به طوری که حجم رواناب، غلظت رسوب، نیترات و فسفات را به ترتیب تا 91%، 91%، 79% و 71% کاهش داد. همچنین نتایج نشان داد که در ماه های انتهایی دوره آزمایش، میانگین غلظت آلاینده ها افزایش و کارایی نوارهای حائل گیاهی در نگهداشت آلاینده ها کاهش یافت که این موضوع قابلیت نوارهای حائل گیاهی در ایفای نقش به عنوان منبع مواد مغذی و رسوب را نشان داد. بر اساس یافته های این تحقیق، نوارهای حائل گیاهی مورد آزمایش دو ماه پس از کاشت گیاهان تاثیر قابل توجهی بر کاهش حجم رواناب و آلاینده های موجود در آن و در نتیجه حفاظت آب و خاک داشتند. از طرف دیگر به جهت انتقال مواد مغذی به همراه ذرات ریزدانه رسوب، ارتباط مستقیمی بین کاهش نیترات، فسفات و رسوب معلق مشاهده گردید.

Investigation of phenological stages and pollutants’ type on the efficiency of vegetative buffer strips

Nonpoint source pollution is considered as a serious issue especially in the field of eutrophication for surface waters. Vegetative buffer strips include a specific plant being passed by flow before entering the waterways, so it causes to reduce runoff volume, deposited pesticides and other pollutants of the flow through infiltration, absorption and sediment deposition. The present study has been carried out with aim to investigate the effect of pollutant type on the efficiency of vegetative buffer strips to reduce sediment transport. This study was conducted using 1 ×10 experimental plots and producing artificial runoff with a discharge rate as much as precipitation with 100year return period as well as two plant species of vetiver grass and native turf grass during one year in Lalim region of Sari, Mazandaran, Iran. According to the results, vetiver buffer strip reaches its maximum efficiency of pollutants removal at phenological stages of vegetative growth and flowering; so that, runoff volume, sediment, nitrate and phosphate concentration were reduced by 80%, 87%, 81% and 93% respectively. Also, this efficiency reached its maximum amount for the turfgrass buffer strips at vegetative growth stage; so that, runoff volume, sediment, nitrate and phosphate concentration were reduced by 91%, 91%, 79% and 71% respectively. The mean concentration of the pollutants increased and the efficiency of vegetative buffer strips was reduced in the last months of the experiment those which showed the capability of vegetative buffer strips to play role as the source of nutrients and sediment. According to the findings, the studied vegetative buffer strips considerably affected the pollutants removal as well as runoff volume reduction and consequently water and soil conservation after two months. On the other hand, a strong correlation was observed among nitrate, phosphate and sediment removal; because, the nutrients are attached to the fine sediments.