اثرات غیر بینایی دمای رنگ منابع روشنایی بر قدرت سیگنال های مغزی، خواب آلودگی و عملکرد عصبی رفتاری

زمینه و هدف: خستگی و خواب آلودگی (کاهش سطح هوشیاری) علاوه بر تاثیر منفی بر عملکرد و کیفیت کار، به عنوان یکی از علل اصلی خطاهای انسانی و حوادث در محیط های کاری شناخته می شوند. شواهد تجربی اخیر نشان داده است که روشنایی علاوه بر تسهیل فرایند دید، می تواند بر عملکردهای فیزیولوژیکی، روانی و عصبی رفتاری انسان تاثیر بگذارد که به عنوان اثرات غیر بینایی روشنایی شناخته می شوند. برخی از مطالعات نشان داده است که نور آبی تک رنگ یا روشنایی سفید غنی شده از نور آبی (روشنایی با دمای رنگ بالا) می تواند باعث افزایش سطح هوشیاری، بهبود خلق و خوی و عملکرد شود. گرچه شواهد اخیر نشان داده که نور تک رنگ قرمز یا روشنایی سفید اشباع شده از نور قرمز (روشنایی با دمای رنگ پایین)، نیز توانایی القاء چنین اثرات مثبتی را داشته است. سوالی که مطرح است کدامیک از این وضعیت های روشنایی (روشنایی با دمای رنگ بالا یا روشنایی با دمای رنگ پایین) تاثیر قوی تری بر سطح هوشیاری و عملکرد عصبی رفتاری دارند. این مطالعه با هدف بررسی تاثیر مواجهه با روشنایی سفید با دمای رنگ پایین (lwl، 2700کلوین)، روشنایی سفید با دمای رنگ بالا (hwl،12000کلوین)، روشنایی سفید با دمای رنگ استاندارد (4000 کلوین،swl ) و روشنایی خیلی کم (کنترلdl) بر قدرت سیگنال های مغزی (شاخص عینی سطح هوشیاری) خواب آلودگی، خلق وخوی و عملکرد عصبی رفتاری (عملکرد شناختی) در زمان صبح انجام شده است.روش بررسی: در این مطالعه، بیست داوطلب سالم در مواجهه با وضعیت های روشنایی به مدت 140 دقیقه قرار گرفتند. داده هایی شامل الکتروانسفالوگرافی (سیگنال های مغزی الفا، الفاتتا، بتا و تتا)، شاخص هوشیاری ذهنی(خواب آلودگی)، شاخص خلق و خوی، آزمون های عملکرد شناختی (برای سنجش توجه پیوسته، حافظه کاری، ظرفیت مهاری و توجه انتخابی) و ارزیابی ذهنی افراد شرکت کننده نسبت به وضعیت های روشنایی، جمع آوری گردید.یافته‌ها: نتایج مطالعه نشان داد که در مقایسه با وضعیت dl، وضعیت های روشناییlwl و hwl، قدرت سیگنال های آلفا، آلفا تتا، خواب آلودگی و میانگین زمان عکس العمل در آزمون های عملکرد شناختی توجه پیوسته، حافظه کاری، توجه انتخابی و ظرفیت مهاری را به صورت معنی داری کاهش داده اند. با وجود تاثیر مثبت هر دو وضعیت روشناییhwl (12000 کلوین) و lwl (2700 کلوین) بر سطح هوشیاری و عملکرد شناختی در مقایسه با وضعیت swl (4000 کلوین)، اما این تاثیر به حد معنی داری از نظر آماری نرسید. همچنین نتایج مطالعه نشان داد که تفاوت معنی داری میان وضعیت های روشنایی مورد مطالعه در مورد قدرت سیگنال های مغزی بتا و تتا وجود نداشته است. همچنین شرکت کنندگان در وضعیت روشناییlwl، در مقایسه با سایر وضعیت های روشنایی به صورت معنی داری (0.009>p) ، وضعیت خلق و خوی بهتری گزارش کرده اند.نتیجه گیری: با جمع بندی یافته های مطالعه، می توان نتیجه گرفت که علاوه بر ترجیح نسبی وضعیت lwl توسط شرکت کنندگان، این وضعیت روشنایی، اثر قابل توجهی در بهبود وضعیت خلق و خوی افراد شرکت کننده داشته است. لذا طراحی و استفاده از مداخلات روشنایی با استفاده از منابع روشنایی دمای رنگ پایین می تواند به عنوان یک رویکرد کمکی در کنار سایر راهکارها برای کاهش خستگی، خواب آلودگی و بهبود عملکرد و وضعیت خلق و خوی کارکنان در ساعت های کاری صبح سودمند باشد. گرچه مطالعات بیشتری برای تعیین پارامترهای بهینه مداخلات روشنایی مورد نیاز می باشد.