شناسایی و رتبه بندی راهکارهای ارتقای رفتار بهداشت حرفه ای در بین کشاورزان

زمینه و هدف: کشاورزی به عنوان یکی از خطرناک ترین صنایع در سراسر جهان شناخته شده و با خطرات نسبتا زیاد آسیب، ناتوانی و مرگ همراه است. با توجه به اهمیت رفتار در بروز حوادث و آسیب های ناشی از کار، جهت پیشگیری و کاهش حوادث و جراحات باید روی رفتارهای افراد متمرکز شد. زیرا اقدامات پیشگیرانه قبل از بروز آسیب و جراحات در مرحله قبل از رویداد، بیشترین توانایی را برای کاهش آن ها دارد که از جمله اقدامات پیشگیرانه می توان به ارائه راهکار های ارتقادهنده ی رفتار اشاره کرد. لذا هدف این تحقیق، شناسایی و رتبه بندی راهکارهای ارتقای رفتار بهداشت حرفه ای کشاورزان می باشد.روش بررسی: مطالعه حاضر یک پژوهش ترکیبی (کیفی کمی) از نوع متوالی اکتشافی بود که در بازه زمانی تیرماه 1395 تا آبان ماه 1397 انجام پذیرفت. در بخش کیفی از روش تحلیل محتوا استفاده گردید. مشارکت کنندگان در این بخش شامل 47 نفر (اعضای هیات علمی، کشاورزان نمونه، کارشناسان جهاد کشاورزی و بهداشت حرفه ای استان کرمانشاه) بودند که از طریق نمونه گیری هدفمند و نظری انتخاب شدند. داده ها با استفاده از مصاحبه عمیق جمع آوری گردید و از طریق کدگذاری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. در بخش کمی جامعه آماری شامل 14 نفر (اعضای هیات علمی، بهورز خانه بهداشت، کارشناسان جهاد کشاورزی و بهداشت حرفه ای استان کرمانشاه) بود و از طریق نمونه گیری هدفمند و نظری انتخاب شدند. از پرسشنامه جهت گردآوری داده ها استفاده گردید. به منظور بررسی روایی کیفی محتوایی و صوری از چهار نفر از متخصصان درخواست گردید که پرسشنامه را مطالعه و نظرات خود را بیان نمایند. پس از جمع آوری ارزیابی متخصصین، تغییرات لازم در ابزار اعمال شد. به منظور بررسی پایایی پرسشنامه، از نرخ ناسازگاری که روش رایج در سنجش پایایی در تحلیل سلسله مراتبی است بهره گرفته شد. نرخ ناسازگاری قضاوت ها در رتبه بندی زوجی تا 1/0 قابل قبول می‌باشد که این مقدار برای پرسشنامه 02/0 بود. برای آنالیز داده ها از نرم افزار spss نسخه 16، expert choice11 و آزمون های آماری مناسب بهره گرفته شد. یافته ها: براساس یافته های حاصل از این مطالعه شش راهکار آموزش ، الزامات ایمنی تولید کنندگان ادوات و نهاده ها ، حمایت و پشتیبانی ، اطلاع رسانی و رسانه ای ، تعاملات و ارتباطات سازمانی و ارزیابی و نظارت در زمینه ارتقای رفتار بهداشت حرفه ای کشاورزی استخراج گردید. از نظر متخصصان، راهکار آموزش در رتبه اول و راهکار رسانه ای و اطلاع رسانی در رتبه آخر قرار گرفت.نتیجه گیری: نتایج تحقیق بیانگر این است که راهکار های متعددی در زمینه ارتقای رفتار بهداشت حرفه ای کشاورزی وجود دارد که باید در سطح کلان و در برنامه ریزی های میان مدت و بلند مدت در نظر گرفته شود و مورد اجرا قرار گیرد. همچنین، همه نهادها و ارگان ها که به نوعی با صنعت کشاورزی یا با کشاورزان در ارتباط هستند، باید خود را متولی ارتقای بهداشت حرفه ای در میان این قشر بدانند، چون ارتقای این امر مهم، نیازمند رهیافت ها و همکاری های چندگانه ای است. بنابراین با توجه به گستردگی و پراکندگی مزارع کشاورزی، تعداد و تنوع کشاورزان شاغل (سن، جنس، سواد و...) در این بخش، واحد ترویج کشاورزی و یا بهداشت حرفه ای به تنهایی قادر به ارتقای رفتار بهداشت حرفه ای و یا سایر مباحث مربوط به بهداشت حرفه ای در میان کشاورزان نخواهد بود. و دستیابی به هدف مهم ارتقای بهداشت حرفه ای در میان کشاورزان، نیازمند تعامل و همکاری تولیدکنندگان ادوات و نهاده ها، ارگان ها و نهادهای مربوطه می باشد.