تعیین نیازهای آموزشی تیم پاسخ به شرایط اضطراری با استفاده از آنالیز بحرانیت وظایف در شرکت پتروشیمی بوعلی‌سینا و مقایسه با استاندارد Hazwoper

​​زمینه و هدف: مدیریت صحیح شرایط اضطراری یکی از چالش‌های مهم در صنایع فرایندی محسوب می‌شود. نقش آموزش در کیفیت آمادگی و موفقیت پاسخ به شرایط اضطراری نقشی اساسی است. اگر برنامه‌های آموزش واکنش اضطراری به خوبی ارائه شده باشند، پرسنل پاسخ دهنده قادر خواهند بود با یکدیگر به‌طور موثر همکاری کرده و از سلامت تیم پاسخ اطمینان بیشتری حاصل شود. نقش و مسئولیت‌های سطوح مختلف کارکنان در شرایط اضطراری از یکدیگر متفاوت بوده و بعضاً دارای ماهیت متمایز می‌باشند. بنابراین، افراد در سطوح مختلف یک سازمان نیاز به آموزش‌های متفاوتی در زمینه مدیریت شرایط اضطراری دارند. لذا هدف مطالعه حاضر تعیین نیازهای آموزشی تیم پاسخ به شرایط اضطراری بااستفاده از آنالیز بحرانیت وظایف و مقایسه الزامات تعیین شده با استاندارد hazwoper تعریف شده است.روش بررسی: مطالعه حاضر یک مطالعه توصیفیتحلیلی و از نوع مقطعی است که در سال 1397 در پتروشیمی بوعلی‌سینا انجام شد. ابتدا تیمی متشکل از هشت نفر از کارشناسان خبره ایمنی و مدیریت بحران این شرکت تشکیل شد و با بررسی لیست سناریوهای اضطراری از قبل شناسایی شده، چهار سناریوی نهایی انتخاب گردید. معیار انتخاب این سناریوها، احتمال بروز، پیامدهای احتمالی و سطح آمادگی شرکت جهت مقابله با این سناریوها در نظر گرفته شد. سپس آنالیز سلسله مراتبی وظایف برای پاسخ به هر سناریو انجام گرفت و بااستفاده از روش swezey آنالیز بحرانیت برای همه وظایف انجام شد. بر اساس این روش، وظایف در سه سطح بحرانیت کم، متوسط و زیاد تقسیم‌بندی شدند. آنالیز بحرانیت با نظرسنجی از 77 نفر از پرسنل تیم پاسخ اضطراری شرکت و میانگین گیری از نظرات آنها انجام شد. سپس وظایف بحرانی لیست شدند و از یک تیم متخصص خواسته شد آموزش های لازم برای هر وظیفه بحرانی را تعیین کنند. با جمع آوری و جمع بندی نظرات، لیستی از نیازهای آموزشی پاسخ‌دهنده‌های دارای وظایف بحرانی تدوین شد. جهت جمع‌آوری و ثبت نظرات متخصصان از روش مصاحبه نیمه ساختاریافته استفاده شد. درنهایت نیازهای آموزشی پیشنهادی با استاندارد hazwoper مقایسه گردید.یافته‌ها: چهل و چهار وظیفه به عنوان وظایف بحرانی شناسایی شدند. حدود 24 درصد از نیازهای آموزشی پیشنهادی گروه کارشناسی مربوط به فاز طرح‌ریزی و حدود 76 درصد مربوط به فاز عملیاتی بوده و برای فاز بازیابی، نیاز آموزشی در نظر گرفته نشده بود. این مقادیر برای hazwoper به ترتیب 25، 56.25 و 18.75 درصد بود. نتایج نشان داد که تقریباً حدود 72 درصد الزامات hazwoper در عناوین دوره‌های پیشنهادی پوشش داده‌شده بود. همچنین 52 درصد از آموزش‌های پیشنهادی، مکمل الزامات hazwoper بود. همچنین حدود 28 درصد الزامات hazwoper در نیازهای آموزشی پیشنهادی این مطالعه توصیه نشده بود. بیشترین نیازمندی‌های آموزشی در مطالعه حاضر به گروه اضطراری تکنسین مواد خطرناک و در استاندارد hazwoper به گروه متخصص مواد خطرناک تعلق داشت. همچنین کمترین نیازمندی‌های آموزشی در هر دو گروه الزامات آموزشی به پاسخ دهنده سطح اولیه در سطح آگاهی مربوط شد.نتیجه‌گیری: نتایج مطالعه حاضر نشان می‌دهد که تعیین نیازهای آموزشی تیم‌های پاسخ به شرایط اضطراری بر اساس سطح بحرانیت وظایف آنها و باتوجه به سطوح پاسخ دهنده‌ها و زمینه‌های تخصصی آنها، جهت اثر بخشی عملکرد و افزایش توانمندی‌های تیم‌های پاسخ به شرایط اضطراری، می‌تواند بسیار مفید باشد.