ارزشیابی الگوی ارتقاء سلامت کارگران در محیط کار: یک مطالعه مداخله ای مبتنی بر جامعه در شهرستان آبیک سال 1396 -1395

زمینه و هدف: افراد بیش از یک سوم عمر خود را در محیط های کاری سپری می کنند لذا تامین ایمنی و سلامت محیط های کاری از اهمیت بالایی در توسعه اقتصادی و کاهش هزینه های ناشی از آن برخوردار است. افزایش کیفیت نیروی انسانی، یکی از مهمترین عوامل موثر در بهبود بهره وری نیروی کار است افزایش مداوم تولید و پایداری آن، در گرو ارتقای بهره وری نیروی کار است و یکی از راههای رسیدن به این هدف، بالابردن کیفیت نیروی کار می باشد. در حقیقت، سلامت انسان به طور عام و نیروی کار به طور خاص، نوعی سرمایه محسوب می شود، زیرا سلامت می تواند موجب بهره وری و تولید بیشتر و ایجاد در آمد و رفاه بیشتر گردد، ارتقای کیفیت نیروی کار می تواند از طریق بالابردن سطح سلامت و بهداشت نیروی کار حاصل گردد، بهداشت مناسب موجب تندرستی مردم و افزایش توان بالقوه و بالفعل نیروی کار می شود و نیروی کار سالم تر نیز سهم بیشتری در افزایش تولید و رشد اقتصادی خواهد داشت. لذا هدف این مطالعه ارزشیابی الگوی ارتقاء سلامت در محیط کار در راستای ارتقای سبک زندگی و ارتقاء سلامت کارگران و افزایش بهره وری می باشد. روش بررسی: این مطالعه به روش مداخله ای مبتنی بر جامعه در سال 1395 و 1396 در استان قزوین انجام شده است . اثربخشی الگوی ارتقای سلامت کارگران برای سه بسته مداخله‌ای قبل و بعد از اجرای آن در محیط های کاری شهرستان‌های آبیک ( مداخله ) و البرز ( کنترل ) بررسی شد. اطلاعات مربوط به سواد سلامت کارگران، دسترسی و استفاده از خدمات، رضایت از خدمات و همچنین حمایت اجتماعی با استفاده از پرسشنامه طراحی شده توسط پژوهشگران قبل و بعد از اجرای مداخله جمع‌آوری گردید. برای مقایسه شاخص‌ها در هر یک از گروه‌ها قبل و بعد از مداخله از ازمون آماری تی زوجی استفاده گردید برای مقایسه هر یک از شاخص‌ها بین دو گروه نیز از ازمون تی مستقل و یا ازمون کای دو در سطح معنی داری 0.05 استفاده شد. یافته ها میزان دسترسی به خانه بهداشت بعد از مداخله به طور معنی‌داری نسبت به قبل از مداخله افزایش یافت (63.6 در مقابل 50.7 ،0.001 =p)، در حالی که این شاخص در گروه کنترل قبل و بعد از مداخله تفاوت معنی‌داری نشان نداد (55.1 در مقابل62، 0.7 =p). میزان رضایت از خدامات آموزش سلامت خانه بهداشت کارگری در گروه مداخله بعد از مداخله به طور معنی داری نسبت به قبل از مداخله افزایش یافت (86.8 در مقابل 63.3، 0.001 =p)، در حالی که در اندازه این شاخص در گروه کنترل تغییر معنی‌داری مشاهده نشد (65.6 در مقابل 70، 0.5 =p)، میزان رضایت از خدمت ارجاع به پزشک و پیگیری آن توسط خانه بهداشت در گروه مداخله بعد از مداخله نسبت به قبل به طور معنی‌داری افزایش یافت (78.2 در مقابل 66.4 ، 0.01=p)، در حالی که در اندازه این شاخص در گروه کنترل در این فاصله زمانی تغییر معنی‌داری مشاهده نشد(84.6 در مقابل 79 ، 0.2=p). میانگین نمره حمایت اجتماعی در گروه مداخله بعد از مداخله نسبت به قبل از آن به طور معنی داری افزایش یافت (13.4 در مقابل 12.2، 0.03=p) در حالی که در اندازه این شاخص در گروه کنترل تغییر معنی‌داری مشاهده نشد(11.9 در مقابل 12.6 ، 0.08=p).نتیجه گیری: این مطالعه نشان داده است که مداخلات تعریف شده قابلیت اثرگذاری بر سواد سلامت کارگران، بهبود شرایط محیطی و رضایت کارگران از خدمات محیط کار را دارد لذا پیشنهاد می گردد نتایج این طرح در یک گفتمان سیاستی با مشارکت ذینفعان مورد نقد قرار گرفته و با تشکیل کمیته فنی در دبیرخانه شورای عالی سلامت و امنیت غذایی و با مشارکت وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی ، وزارت بهداشت و وزارت صنعت ، معدن و تجارت چالش‌های آن رفع گردد ، پس از نهایی شدن بسته خدمات ارتقای سلامت در محیط کار و توافق کانون عالی کارفرمایان و کانون عالی کارگران به شکل ملی ابلاغ و اجرایی گردد.