مدل سازی پیامدهای رهایش عوامل سیانوژن در حریم نیروگاه اتمی بوشهر با استفاده از نرم‌افزارهای aloha،phast و wiser

زمینه و هدف: تاریخ نشان داده است که تلاش‌های فراوانی در جهت منع به‌کارگیری ترکیبات شیمیایی به‌عنوان جنگ‌افزار صورت گرفته است که خیلی موفقیت‌آمیز نبوده است، به‌طوری‌که از سال 1945 تاکنون به‌کرّات از سلاح‌های شیمیایی در جنگ‌ها استفاده‌شده است که ازجمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به حملات شیمیایی دولت عراق به شهر کردنشین حلبچه در جریان جنگ علیه ایران اشاره کرد. گازهای سمی که در این کشتارها استفاده شدند، طبق گزارش‌های عملی تهیه‌شده، از سه نوع زیر بودند: گاز خردل، گاز اعصاب و گاز سیانید. گاز نوع سوم، ازجمله گازهایی بود که استنشاق (دو یا سه تنفس) آن، علت مرگ تعداد زیادی از ساکنان شهر حلبچه گزارش‌شده بود. عدم انجام اقدامات پدافندی مناسب پس از انتشار این گازها می‌تواند منجر به آسیبی جبران‌ناپذیر بر روی سلامت ساکنینی که در معرض آن قرارگرفته‌اند، شود. مطالعه‌ی حاضر سناریوی انتشار عوامل سیانوژن را بر جمعیت حومه‌ی نیروگاه اتمی بوشهر در حملات شیمیایی به‌منظور به‌کارگیری نتایج آن در برنامه‌‌ی واکنش اضطراری بررسی نموده است. روش بررسی: از میان طیف وسیعی از ترکیبات شیمیایی معروف به گازهای جنگی، گروه سیانوژن‌ها شامل هیدروژن سیانید (ac)، سیانوژن کلرید (ck) و سیانوژن برومید (cb) انتخاب شد و سپس اثرات سمیت به کمک راهنماهای طرح‌ریزی شرایط اضطراری (erpgs) و معیارهای جایگزین (stel، idlh) و خطرات انفجار ناشی از مواجهه با آن‌ها از طریق روش baker strehlow با نرم‌افزارهای phast، aloha و wiser مد‌سازی و تعیین گردید.یافته‌ها: مطالعه اثر انتشار بخارهای گاز ac نشان داد این بخارها در فواصل بین 15 تا 133 متری از نقطه انتشار (محدوده اشتعال‌پذیری) ابری را ایجاد می‌کنند که اگر براثر شلیک اسلحه یا جرقه الکتریکی در محیط‌های با دانسیته پایین منفجر شوند، فشاری از نوع گُرگرفتن ایجاد کرده که ضربه ناشی از موج آن تا شعاع 249.7 متری باعث آسیب‌های ساختمانی شدید، ازجمله کج شدن اسکلت فلزی ساختمان‌ها می‌شود. در این وضعیت، مرگ براثر آسیب‌های مستقیم و غیرمستقیم ناشی از مواجهه با فشار به ترتیب زیر 1% و 25% تا مسافت 40 متری است؛ و اگر در محیط‌های با دانسیته بالا منفجر شوند، انفجاری از نوع دتوناسیون ایجاد کرده که ضربه ناشی از موج فشار آن تا شعاع 2028 متری باعث کج شدن اسکلت فلزی ساختمان‌ها می‌شود. در این وضعیت، مرگ براثر آسیب‌های مستقیم و غیرمستقیم ناشی از مواجهه با فشار تا مسافت 84 متری 100% بوده و پس‌ازآن با افزایش مسافت، فشار کاهش‌یافته تا جایی که در فاصله 334 متری، فشار (0.8-0.1 بار) باعث پارگی پرده گوش 1 تا 90 درصد افرادی خواهد شد که در معرض آن هستند. همچنین نتایج بر اساس معیار erpg3 نشان دادند که از بین گازهای ac، ck و cb، کمترین غلظت مجاز مواجهه با مقدار ppm4 و بیشترین حریم خطر بافاصله 7.8 کیلومتر به گاز ck تعلق دارد.نتیجه‌گیری: بر اساس نتایج به‌دست‌آمده از مدل‌سازی که نشان داد نرم‌افزار aloha قادر به ارائه‌ی نتایج در غلظت‌های پایین‌ نبوده، پیشنهاد گردید که دورترین مسافت خطری که از نرم‌افزار phast و بر اساس معیار erpg2 (عدم ایجاد آسیب جدی یا غیرقابل‌برگشت) به‌دست‌آمده است،‌ ملاک تصمیم‌گیری در مواجهه و محدود نمودن اثرات زیان‌بار این نوع سلاح‌ها در تهیه طرح‌های واکنش در شرایط اضطراری قرار گیرد.