بررسی تاثیر آموزش بر آگاهی، نگرش و عملکرد مسئولین فنی کارخانجات فرآورده‌های لبنی و آشامیدنی شهر اصفهان نسبت به شاخص‌های ایمنی جهت استقرار سیستم تجزیه و تحلیل خطر نقاط کنترل بحرانی

زمینه و هدف: افزایش روزافزون بیماری‌های غذازاد در جهان نشان دهنده تاکید بر ضرورت بکارگیری سیستم‌های مدیریت ایمنی موادغذایی (food safety management system: fsms) به منظور تامین فرآورده‌های غذای ایمن و با کیفیت می‌باشد. اجرای این سیستم از طریق چک لیست برنامه‌های پیش‌نیازی(prerequisite programs: prps) در سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی پیگیری می‌شود. prps شامل مجموعه سیستم تجزیه و تحلیل خطر نقاط کنترل بحرانی ((hazard analysis critical control point: haccp، اصول تولید خوب (good manufacturing practices: gmp) ، اصول بهداشت خوب (good hygiene practices: ghp) و اصول آزمایشگاهی خوب (good laboratory practices: glp) ، است. haccp بعنوان یکی از ارکان مهم در prps و یک سیستم پیشگیری کننده با استفاده از شناسایی نقاط بحرانی سبب تسریع در دستیابی به ایمنی مواد غذایی طراحی شده است. مسئولین فنی شاغل در کارخانجات فرآورده‌های غذایی به عنوان نمایندگان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نقش اصلی و مهم در استقرار haccp را عهده دار هستند. لذا آگاهی‌ و آموزش در نحوه استقرار این سیستم ضرورت دارد. از این رو مطالعه حاضر با هدف، بررسی تاثیر آموزش بر وضعیت آگاهی، نگرش و عملکرد مسئولین فنی نسبت به haccp صورت پذیرفت.روش بررسی: در مطالعه مداخله‌ای حاضر، کلیه کارخانجات فرآورده‌های لبنی و آشامیدنی با درجه بندی متفاوت کیفی در استان اصفهان، 56 کارخانه به روش سرشماری انتخاب شدند. پرسشنامه محقق ساخته در این مطالعه بر اساس تعاریف اصول haccp طبق ضابطه چک‌لیست برنامه های پیش‌نیازی سازمان غذا و دارو وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی صورت گرفت. پرسشنامه شامل چهار بخش به ترتیب مشخصات دموگرافیک، آگاهش، نگرش و عملکرد طراحی گردید. آگاهی، نگرش و عملکرد مسئولین‌فنی در خصوص شاخص ایمنی جهت اجرای سیستم haccp براساس تکمیل پرسشنامه محققساخته (با امتیاز 100) از اردیبهشت تا تیر ماه 1398 اندازه‌گیری شد. آموزش به صورت یک جلسه کارگاهی با استفاده از پاورپوینت و پمفلت صورت پذیرفت. سپس در فاصله زمانی دو تا چهار ماه مجدداً آگاهی، نگرش و عملکرد مسئولین‌‌فنی با تکمیل پرسشنامه تعیین گردید. آزمون t جفتی جهت ارزیابی تاثیر آموزش بر میزان آگاهی، نگرش و عملکرد در نرم افزار spss استفاده شد. همچنین از آزمون همبستگی پیرسون و آزمون آنالیز واریانس یک طرفه جهت بررسی متغیرهای کیفی و کمی و تاثیرات آموزش استفاده شد.یافته‌ها: میانگین امتیاز آگاهی، نگرش و عملکرد پیش از آموزش بترتیب 16.6 ± 72.9، 11.6 ± 68.23 ، 14 ± 79.65و پس از آموزش به 15.1 ± 81.16، 10.5 ± 76.33، 12.2 ± 87.02 ارتقا یافت. تفاوت معناداری در امتیازات آگاهی، نگرش و عملکرد پس از مداخله آموزشی مشاهده شد (p<0.05). همچنین تفاوت معنادارای میان آگاهی، نگرش و عملکرد مسئولین‌فنی با سن، سطح رضایتمندی از فعالیت و درجه‌کیفی کارخانجات یافت شد (p<0.05). نتیجه‌گیری: در پژوهش حاضر، مداخله آموزشی در افزایش آگاهی، ایجاد نگرش مثبت و بهبود عملکرد مسئولین فنی در خصوص شاخص ایمنی موادغذایی موثر بوده است. از این رو آموزش های موثر و مداوم با هدف پیاده‌سازی سیستم‌های ایمنی در کارخانجات فرآورده‌های غذایی به منظور تامین غذای ایمن پیشنهاد می‌شود. نتایج این مطالعه می‌تواند در طراحی برنامه‌های آموزشی با هدف ارتقای مهارت و عملکرد مسئولین فنی در استقرار fsms مفید باشد.