ارزیابی پویا ریسک در سیستم‌های فرآیندی شیمیایی با شبکه بیزین

زمینه و هدف: سیستم های فرآیندی بخاطر شرایط حاد عملیاتی و حجم بسیار زیاد مواد قابل اشتعال و انفجار همواره بستر حوادث فاجعه آمیز متعددی بوده اند. ارزیابی ریسک ابزاری سودمند جهت طراحی استراتژیهای کارآمد جهت پیشگیری و کنترل این حوادث می باشد. روشهای کلاسیک ارزیابی ریسک دارای نواقص عمده از جمله عدم قطعیت در نتایج و ماهیت کاملاً استاتیک می باشند، لذا در این مطالعه از یک رویکرد پویا و کمی جهت ارزیابی ریسک ایمنی ایستگاه های تقلیل فشار گاز شهری استفاده شده است.روش بررسی: ابتدا براساس استاندارد شرکت توتال (gs ep saf 253) سناریو رویداد مرجع (ce) تعیین گردید، سپس مدلسازی کیفی و کمی پویا مدل علت - پیامد سناریو با استفاده از شبکه بیزین (bn) انجام گرفت، در ادامه از توانایی استدلال استقرایی و قیاسی این شبکه ها استفاده گردید. پیامدهای مختلف سناریو با استفاده از نرم افزار phast 7.11 مورد مدلسازی و ارزیابی قرار گرفت. در پایان ریسک پیامدهای سناریو محاسبه و به روز رسانی و ارزشیابی شد.یافته ها: 43 رویداد ریشه ای در وقوع سناریو رویداد مرجع ایستگاه های مورد مطالعه شناسایی گردید. از مجموع علل شناسایی شده به ترتیب بیشترین سهم را شکست های انسانی (85%)، شکست های فرآیندی (10%) و شکست های مکانیکی (5%) در وقوع سناریو حادثه داشتند. احتمال وقوع سناریو 2-^10 × 7/11 محاسبه گردید و موانع ایمنی بخصوص شیر های توقف اضطراری نقش قابل توجه ای در کاهش شدت پیامدهای نهایی داشتند. ریسک هر سه پیامد نهایی سناریو رویداد مرجع یعنی آتش فورانی، آتش ناگهانی و انفجار ابربخار در ناحیه غیر قابل قبول قرار گرفت.نتیجه گیری: استفاده از شبکه های بیزین یک مدل سازی گرافیکی کیفی و کمی جامع و پویا از فرآیند وقوع سناریو حادثه فراهم می آورد. قابلیت استدلال قیاسی این شبکه ها قادر به کاهش عدم قطعیت و به روز رسانی احتمال وقوع رویدادهای ریشه ای و پیامدهای نهایی می باشد. استفاده از آن به همراه مدلسازی پیامد، منجر به یک ارزیابی ریسک کمی پویا و دقیق تر و کاربردی تر در واحدهای فرآیندی می گردد.