ارزش معرفت از نگاه لیندا زاگزبسکی

در دیالوگ منون افلاطون به مساله‌ای اشاره می‌کند که امروزه نزد معرفت‌شناسان به مساله ارزش معرفت مشهور گشته است. این مسئله ریشه در دو مقدمه پذیرفته شده در حوزه معرفت‌شناسی دارد. بر اساس مقدمه نخست، معرفت به طور کلی به باورِ صادقِ موجه یا تضمین شده تعریف می‌شود. مقدمه دوم نیز به این نکته اشاره دارد که ارزش توجیه یا تضمین، حداقل در ظاهر امر بر گرفته از ارزش باور صادق و در نتیجه قابل فروکاستن به ارزش صدق است. لیندا زاگزبسکی از جمله معرفت‌شناسانی است که با مبنا قراردادن این دو مدعی شده است که بسیاری از نظریه‌های معرفت‌شناختی قادر به گذر از دام معضل ارزش نیستند. از نظر زاگزبسکی نظریه‌های برون‌گرا و بالطور اخص نظریه‌های اعتمادگرا به دلیل استفاده از مدل دستگاهفرآورده دچار معضل بلعیدن هستند که طبق آن ارزش یک باور خاص که از طریق یک فرآیند قابل اعتماد حاصل می شود، توسط ارزش صدق بلعیده می شود. پیشنهاد زاگزبسکی برای تبیین ارزش معرفت، بازنگری در رابطه‌ی دانسته و داننده است. از نظر وی همان‌گونه که افعال به واسطه‌ی انگیزه‌های فرد دارای ارزش مضائف می‌شوند، باورها نیز به واسطه‌ی انگیزه‌های معرفتی شخص ارزشی مضائف از ارزش صدق کسب کرده و به مرحله معرفت می‌رسند. به عقیده‌ی وی عشق به حقیقت مبنایی‌ترین و اساسی‌ترین انگیزه‌ای است که سبب ارزشمند شدن معرفت می‌شود. هرچند تبیین زاگزبسکی به نظر دچار معضلی نشده است که متوجه نظریه‌های اعتمادگرا است، با این حال در معرض نقدهای جدی دیگری است که در نوشتار حاضر سعی شده است به بخشی از آن پرداخته شود.