حرکت مکانی از نظر ابن‌سینا و ابوالبرکات بغدادی

چکیدهحرکت مکانی به تاکید ابن‌سینا و ابوالبرکات بغدادی از اقدم انواع حرکات است. ابن‌سینا حرکت مکانی را تنها حرکت بر خط راست می‌‌داند و حرکت وضعی را حرکت مکانی نمی‌‌داند، زیرا از نظر او حرکت مکانی حرکتی است که در آن متحرک از مکان خود به طور کامل خارج می‌‌گردد و در حرکت وضعی تنها موقعیت اجزای جسم نسبت به اجزای مکان تغییر می‌‌کند و در مجموع جسم در مکان خود قرار دارد. ابوالبرکات بغدادی حرکت‌های‌اینی و وضعی اعم از دایره‌ای و مستقیم را حرکت مکانی می‌‌داند. ابن‌سینا حرکت مکانی را به قطعیه و توسطیه تفکیک می‌‌کند و برای یکی وجود ذهنی و دیگری وجود عینی قایل است. ابوالبرکات چنین تمایزی را بین حرکت‌های مکانی قایل نیست و حرکات را که با تعریف علی عامل رسیدن علت به معلول می‌‌داند، اجمالاً دارای نوعی از وجود می‌‌داند هر چند که ‌این وجود یکپارچه نیست او ‌این وجود را به تعریف تشکیکی ارسطو از وجود ارجاع می‌‌دهد. ابن‌سینا نیروی محرکه را غیر از جسم متحرک می‌‌داند، ابوالبرکات اگر چه بر‌این موضوع تاکید می‌‌کند اما تداوم حرکتی را که در جسم‌ ایجاد شده است ناشی از خود جسم می‌‌داند. در مورد حرکت بر خط راست در راستای قایم ابن‌سینا به سکون میان حرکت بالاسو و پایین سو قایل است، اما ابوالبرکات می‌‌گوید که برای سکون جسم در نقطه اوج نه سبب عدمی‌‌پذیرفتنی است و نه سبب وجودی، بنابر‌این از نظر او حرکت از پایین به بالا و بر عکس مجموعا یک حرکت است.