عصمت از زاویه وحدت

دستیابی به معرفت یقینی و رهایی از شک و تردید در مسایل حیاتی واعتقادی که با عرصه‏های مختلف زندگی و سرنوشت ابدی انسان پیوند دارد و تامین کننده هدف آفرینش اوست، از ضرورت‏های بی بدیل و آرمان‏ها و ایده‏ال‏های همگان است. عصمت فکری و عملی پیامبران و امامان علیهم‏السلام که در فرهنگ شیعه بر آن تکیه شده، از جمله راهکارهای این معرفت یقینی است که بدون آن ، امنیت فکری و قرار و آرامش روحی روانی میسر نخواهد شد و همواره احتمال خلاف و خطاهای عمدی و سهوی، روح و فکر انسان را می‏آزارد. به همین دلیل باور و پذیرش عصمت، می‏تواند تکیه‏گاه مطمین وحدت ویکدلی فرقه‏های مختلف اسلامی باشد. عصمت، یعنی هدایت و مدیریت جامعه دست کم طی دوازده نسل پس از رحلت پیامبر)ص( توسط کسانی که از خطا و اشتباه مصون و محفوظاند و مصونیت گفتار و رفتار آنان را خداوند تضمین نموده است و مسلمانان بی هیچ دغدغه خاطری می‏توانند و باید سرنوشت دین و دنیای خود را بدانان بسپارند. اگر این طرح الهی پذیرفته و عملی می‏شد بسیاری از شک و تردیدها و اختلاف‏ها و منازعات و ضایعات میان فرقه‏های اسلامی مجال ماندگاری و چه بسا بروز ظهور نمی‏یافت. اما دریغ و درد که این طرح وارده تشریعی خداوند، چنان‏که باید تحقق نیافت و پیامدها و خسارت‏های این تخلف، نه تنها دامنگیر مسلمانان بلکه تمام بشریت گشت. بدون عصمت، وحدت فرقه‏های اسلامی هرچند به حکم عقل و نقل واجب و لازم است، اما در حد ضرورت‏های ثانوی مطرح بوده و هست و »الضرورات تتقدر بقدرها«. به نظر می‏رسد تفکر عدالت تمام صحابه پیامبر)ص( که نزد اهل سنت پذیرفته شده است و عدالت را هم در این مورد به گونه‏ای مطرح می‏کنند که با عصمت آنان تفاوت قابل ذکری ندارد، تا حدودی ناشی از همین نیاز معرفتی است و چنین خاستگاهی دارد. از این زاویه و با توجه به شرایط کنونی و قطب‏بندی‏های فرهنگی و سیاسی حاکم، به ویژه پتانسیل‏های انسانی و فکری جهان اسلام بازکاوی عقلی و نقلی ادله عصمت در فضایی آرام و علمی و منطقی و به دور از تنش، تعصب و عوام زدگی در کسب معرفت یقینی و تامین نیازهای تربیتی دارای ضرورت و کارایی فراوان است.