ساختار قوای ادراکی قلبِ انسان از منظر قرآن کریم

قرآن در جعل اولیه‌ انسان، سه نوع ادراک (قلبی، سمعی، بصری) بیان می‌کند، اما در مرحله‌ فعل و انفعالات ادراکی ثانویه‌ انسانی، فاعلیت استقلالی ادراکی و فاعلیت واسطه‌ای ادراکی را مطرح می‌کند. در‌ این ساختار ادراکی، قلب انسان به عنوان فاعل استقلالی ادراکی انسان تعریف شده است و سایر قوای ادراکی انسان من جمله ادراکات سمعی، بصری، تعقلی، تفقهی و تدبری انسان، تحت حاکمیت و فاعلیت بالتسخیر ادراکی قلب قرار می‌گیرد. در نظام ادراکی انسان در قرآن، سایر ادراکات مصطلح در علم النفس فلسفی من جمله ادراکات قوای لامسه، چشایی، خیالی، وهمی، ذاکره، حافظه و فاکره به قلب انسان به صورت مستقیم نسبت داده نشده است، اما استنباط غیر مستقیم از مدلول و مفهوم آیات  بر اساس تعیین مصداق در موضوعات عام ادراکی تعریف شده در قرآن، قابلیت عمومیت بخشی را در قلمرو ادراکات قلب دارد. در‌ این مقاله همه‌ آیات  قلب بررسی شده و روش استنتاج مسئله بر اساس تفسیر موضوعی‌‌آیه به آیه‌ صورت گرفته است. از مهم‌ترین نتایج‌ این مسئله در نظام ادراکی قلب در قرآن، تاثیرگذاری مستقیم و فراگیر نوع گرایشات‌ایمانی و کفری قلب بر فعالیت‌های ادرکات قلب است که در صورت اتصاف قلب به صفاتی از قبیل طبع و ختم و کنان، بخشی وسیعی از ادراکات قلب انسان مسدود و غیر فعال می‌شود.

the structure of the human heart’s perceptual powers in the holy quran

in the quran’s account of humanity’s initial creation, three types of perception are identified: by heart, by ear, and by eye. however, the quran also proposes a more intricate ‘perceptual structure’ involving both independent and intermediate perceptual interactions. within this structure, the human heart is defined as an independent agent of perception, exerting influence over other human perceptual faculties such as reason, sight, and hearing. the quran doesn’t suggest that other forms of perception associated with philosophical psychology, including touch, taste, imagination, illusion, memory, and thinking, are directly attributed to the heart. however, an indirect influence of the heart on these faculties can be inferred from the meaning of quranic verses. this paper employs a thematic, verse-by-verse approach to analyze quranic verses related to the heart. a key finding of this study concerns the direct and comprehensive influence of faith and disbelief on the heart’s perceptual activities. in cases where the heart harbors disbelief, a significant portion of its own and other perceptual functions may become blocked or disabled.