مبانی فلسفی کیفردهی عادلانه و مختصات آن بر اساس عدالت اجتماعی

«کیفردهی» یک نهاد اجتماعی و یکی از موضوع‌های اساسی در حوزه سیاستگذاری کیفری است. با توجه به ماهیت نهادگرایانه کیفردهی و لزوم عادلانه بودن این نهادها، نهادهای اجتماعی عادلانه آن دسته از نهادهایی هستند که قواعد نظام‌بخش خود را به صورت برابر نسبت به سوژه‌ها ارائه می‌کنند. اما اعطای فرصت به سوژه‌های کم‌برخوردار می‌تواند به تحقق نظم تعادلی منجر شود. در نتیجه نهادهای اجتماعی عادلانه را می‌توان با دو وصف برابری و تعدیل توصیف کرد که این دو وصف، پایه‌‌های اصلی توصیف عادلانه نهادهای اجتماعی است. تبعیض در کیفردهی موجب ایذاء و محدودیت‌های ناروا نسبت به شهروندان می‌شود و پایه‌های مشروعیت نظام عدالت کیفری را متزلزل می‌کند. امروزه پرهیز از مصونیت کیفری یا بالعکس، کیفردهی تبعیض‌آمیز، به یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های اجتماعی در حیطه سیاستگذاری کیفری و در نهایت رضایتمندی اجتماعی تبدیل شده است که می‌تواند قوی‌ترین توجیه در فلسفه کیفردهی باشد. پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی، ضمن تبیین ریشه‌های فلسفی توجیه کیفردهی، مختصاتی از سامانه کیفردهی عادلانه ترسیم می‌کند. ازجمله یافته‌های این پژوهش آن است که چنانچه نهاد کیفردهی در فرایند عادلانه حول دو محور برابری و تعدیل جریان یابد، می‌تواند به سامان‌دهی مجدد نظم اجتماعی مختل شده در اثر بزهکاری منجر شود. این فرایند با اصولی مانند نفی جبرگرایی، لزوم حاکمیت قانون و اصل ضرورت در استفاده از ابزار کیفری تثبیت می‌شود. با توجه به ابتنای این مختصات بر محور نظریه عدالت اجتماعی (عامل مشروعیت‌زای کیفر)، صرفاً به مختصات مذکور توجه می‌شود.

the philosophical foundations of just punishment and its peculiarities

punishment” is a social institution and one of the main subjects in the realm of penal policy. considering the institutional nature of punishment and the necessity of the institutions’ being just, the just social institutions are those institutions which impose their constitutive rules equally on the subjects. but giving opportunities to the underprivileged subjects can lead to the realization of a balanced order. so, the just social institutions can be described as having two criteria: equality and adjustment, which make the main bases of describing the just social institutions. discrimination in punishment causes the harassment and the unjust restrictions to citizens and shakes the pillars of the legitimacy of the penal justice system. therefore, avoiding the discriminative punishment has become one of the most important social concerns in the realm of penal policy and social assent, which can provide the strongest justification in the philosophy of punishment. using a descriptive-analytical method, this paper intends to explain the philosophical roots of the justification of punishment and to draw some peculiarities of just punishment system. one of the findings of this paper is that if a just penal process is based on equality and adjustment, it can lead to the restoration of the social order impaired by delinquency. this process is guaranteed by principles such as the negation of indeterminism, the necessity of the rule of law, and the principle of the penal necessity. considering the dependence of these peculiarities on the theory of social justice, which gives legitimacy to punishment, we will examine the philosophical foundations of just punishment.