مفاهیم یکتاپرستانه از واقعیت غایی

این مقاله دو مفروض دارد: 1. میان یکتاپرستی یونانی با دیگر انواع یکتاپرستی همانندی وجود دارد؛ 2. یکتاپرستی یونانی در چشم‏انداز ادیان سامی )یهودیت، مسیحیت و اسلام( نمود داشته است. علاوه بر ادیان سامی )یهودیت، مسیحیت و اسلام( اعتقادات توحیدی زیادی )یونانی، هندی، نوافلاطونی و...( وجود دارند که گرچه شاید نتوان همه آنها را »دین« به حساب آورد، اما از نقاط اشتراک جالبی برخوردارند؛ والبته نقاط تمایز نیز به جای خود موجود می‏باشد. یونانیان معتقد بودند که خدا وجود دارد اما پس از آفرینش جهان، دیگر در آن دخالت نمی‏کند؛ آیین هندویی معتقد است که خدا علاوه بر آن که وجود دارد، هر لحظه در جهان اعمال مشیت می‏کند و حتی می‏تواند جهان را از هستی ساقط کرده و مستقلاً همچنان وجود داشته باشد. اما ادیان سامی علاوه برآن که به وجود خداوند اعتقاد دارند، اعتقادات خود را به اشخاص و وقایع تاریخی مستند می‏کنند؛ چنان‏که در صورت کذب وجود این اشخاص یا وقایع، این ادیان نیز کذب خواهند بود. به‏راستی، آیا حد فاصل میان ادیان سامی با اعتقادات توحیدی مذکور در چیست؟ آیا مسیحیت که به تثلیث و تجسد خدا در وجود یک شخص مصلوب )مسیح( اعتقاد دارد، همچنان یک دین توحیدی به حساب می‏آید؟ فرق میان موحد و ملحد و نیز موحد بر حق و باطل چیست؟ نتیجتاً اینکه، موحد واقعی کسی است که به یکی از دو گزاره زیر اعتقاد داشته باشد: 1. »خدا وجود دارد، ضرورتاً صادق است«؛ 2. »خدا وجود دارد، صادق است و منطقاً ضروریست که خدا در هستی خود به هیچ چیز دیگر وابسته نباشد.«